"W licznych utworach Józef Ignacy Kraszewski zawarł obraz współczesnego mu społeczeństwa oraz naszej narodowej przeszłości. Sam uważał się za pisarza o rodowodzie kresowym. Był autorem około 400 dzieł w blisko 500 tomach.
W powieściopisarstwie Kraszewskiego wyróżnić można trzy okresy: młodzieńczy (1830-1838), wołyńsko-warszawski (1838-1863) i okres drezdeński (od 1863 r.). Po cyklu powieści współczesnych i ludowych ostatni okres twórczości obfitował w powieści historyczne, dotyczące zarówno czasów starożytnych (Rzym za Nerona), XV wieku (Krzyżacy 1410), wieku XVIII (trylogia saska oraz późniejsze Saskie ostatki), jak i innych, np. Sto diabłów, Macocha, Warszawa 1794.
Kraszewski jako "człowiek-instytucja" wywarł olbrzymi wpływ na polskie życie kulturalne XIX wieku."