"IZRAELITA" (1866-1915). Znaczenie kulturowe i literackie czasopisma

Monografia polsko-żydowskiego tygodnika „Izraelita” ma walor pracy pionierskiej, ważnej dla ogólnego obrazu polskiej i żydowskiej kultury oraz społeczeństwa w pięciu postyczniowych, popowstaniowych dekadach. W dotychczasowych badaniach, zarówno krajowych, jak i zagranicznych, „Izraelita” stanowił bowiem wyłącznie źródło wykorzystywane w studiach nad politycznymi, społecznymi i kulturalnymi dziejami społeczności żydowskiej w Królestwie. Książka Zuzanny Kołodziejskiej przynosi natomiast pierwszy całościowy i wielostronny opis tygodnika, koryguje utrzymujące się długo i uporczywie błędne opinie oraz ustala dotyczące go podstawowe fakty – w tym tak rudymentarne, jak czas jego wydawania.
Pismo jest prezentowane przez Autorkę w trzech dopełniających się perspektywach: prasoznawczej, społeczno-kulturowej i literaturoznawczej. Z ich połączenia wyłania się wielowymiarowy obraz tygodnika jako instytucji komunikacji społecznej, jako prasowego organu pewnej formacji ideowej, wreszcie – jako trybuny polsko-żydowskiego środowiska literackiego.
Na uznanie zasługuje nie tylko fakt wykorzystania w lekturze pisma wielorakich kontekstów lokalnych, lecz także uwzględnienie rozleglejszego horyzontu ponadlokalnego: „Izraelita” jest bowiem również pokazywany w powiązaniu z nowoczesną prasą żydowsko-europejską na zachodzie i wschodzie kontynentu, dzięki czemu jego modernizacyjny projekt został osadzony w szerszej przestrzeni ideowo-
historycznej.