Unia Europejska jest ugrupowaniem państw rozwiniętych, zainteresowanych zrównoważonym rozwojem ludzkości, w tym postępem w krajach rozwijających się. Dlatego też przez ostatnie pół wieku procesowi integracji europejskiej towarzyszyło stopniowe kształtowanie się europejskiej polityki rozwojowej, rozumianej jako całościowej koncepcji wspierania przez UE rozwoju krajów słabiej rozwiniętych. W planowaniu i realizacji tej polityki uczestniczyły zarówno poszczególne państwa członkowskie Wspólnot Europejskich (a następnie Unii Europejskiej), jak i instytucje wspólnotowe. Wraz z pogłębianiem integracji i kolejnymi etapami rozszerzenia, zjednoczona Europa w coraz większym stopniu angażowała się w rozwiązywanie problemów rozwojowych państw Południa, obejmując programami i projektami pomocowymi rosnącą liczbę krajów należących do uboższej części świata. Jednocześnie zacieśnieniu ulegała współpraca między krajowymi i wspólnotowymi instytucjami odpowiedzialnymi za przekazywanie pomocy dla zagranicy.