Ammianus Marcellinus (IV w.), żołnierz i Grek, jak sam siebie określił, jest autorem napisanej po łacinie historii imperium. "Dzieje rzymskie" to jeden z najbardziej oryginalnych pomników historiografii, tak pod względem stylu, jak i treści. Zachowana część (księgi XIV-XXXI, obejmujące lata 353-378) ukazuje - oprócz wielkich i małych wojen zewnętrznych i domowych - życie społeczne we wszelkich jego przejawach duchowych i materialnych (autor nie pominął nawet kwestii podatkowych!). Widzimy postacie cesarzy, m. in. Uwielbianego Juliana (Apostatę), wędrujemy po metropoliach i odległych prowincjach, słuchamy opowieści, anegdot, przykładów, przypatrujemy się zabytkom i poznajemy ciekawostki ze świata przyrody. "Dzieje rzymskie" są ostatnim wielkim dziełem historycznym pogańskiej starożytności głoszącym wiarę w niezniszczalność Rzymu i jego potęgi.