Dzieje pustego fotela. Konferencja w San Francisco i sprawa polska (1945-1946)

Lektura książki "Dzieje pustego fotela" jest szczególnie interesująca dla polskiego czytelnika, ale również bolesna, bo przypomina o wydarzeniach, kiedy Polskę traktowano przedmiotowo, a przedstawiciele rządu RP na wychodźstwie nie zostali dopuszczeni do udziału w konferencji założycielskiej ONZ.
(...) Trudno było przewidzieć 1 stycznia 1942 roku, w momencie podpisania Deklaracji Narodów Zjednoczonych w Waszyngtonie przez 26 państw, w tym Polskę, że ponad trzy lata później przedstawiciele rządu polskiego nie wezmą udziału w spotkaniu w San Francisco. Wynikało to ze sprzeciwu Stalina, któremu mocarstwa zachodnie ustąpiły w nadziei, że powstanie w Polsce zgodnie z postanowieniami konferencji jałtańskiej Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. San Francisco było miejscem, gdzie Moskwa pokazała swoje rozumienie, jaki rząd i w jaki sposób ma powstać. Szef dyplomacji ZSRR Wiaczesław Mołotow, po tygodniach zaprzeczeń, zakomunikował 3 maja 1945 roku ministrom spraw zagranicznych USA i Wielkiej Brytanii, że zaginieni przywódcy polskiego podziemia niepodległościowego zostali aresztowani przez Rosjan. O reakcjach Amerykanów i Brytyjczyków na to wydarzenie, a także o innych polskich aspektach konferencji założycielskiej ONZ, Aleksander Bregman pisze w książce, której tytuł – Dzieje pustego fotela – znakomicie oddaje jej treść i dramat, jaki spotkał Polskę.
dr hab. Jacek Tebinka, profesor Uniwersytetu Gdańskiego i Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni
(fragment Wstępu)