Drwale

"Drwale" to saga czerpiąca z długiej tradycji najlepszych wielopokoleniowych powieści.

Annie Proulx znana z „Kronik portowych” i „Tajemnic Brokeback Mountain” po długiej przerwie wraca z wielowymiarową historią o naszym ludzkim szamotaniu się z nieznośnymi przeciwnościami losu by przetrwać i zdobyć szacunek. Narracja jest dwutorowa i raczej chronologiczna. Losy kolejnych pokoleń obu rodzin opisane są naprzemiennie. Czasem się krzyżują.

Cała historia zaczęła się z banalnie. Dwaj paryscy biedacy Rene Sel i Charles Duquet zaczynają w 1693 roku odpracowywać pańszczyznę przy wyrębie lasu we francuskiej kolonii na terenie dzisiejszej Kanady. Pierwszy zakochuje się w magii lasu pierwotnego i wiąże swoją przyszłość z indiańskimi sąsiadami. Drugi kradnie skóry, które z zyskiem sprzedaje w Chinach. Niby nic wielkiego, ale obaj stają się protoplastami rodów, pierwszy metysów z nizin, drugi potentatów drzewnych. Jedni giną masakrowani w wyniku wypadków przy wyrębie drzew, których właścicielami byli ci drudzy.

Forma, w której koleje losu obu rodzin przedstawiono w naprzemiennych kilkudziesięcioletnich interwałach, najpierw mnie męczyła, jednak taki zabieg sprawił, że ostatecznie zostałem zmuszony do innego odczytywania tekstu, tak na innej warstwie. Przecież sama historia, która płynie przez kolejne rozdziały jest w sumie pretekstem. Początkowo żałowałem, że w polskim wydaniu zrezygnowano z dołączenia drzew genealogicznych dwóch rodzin. W połowie książki uzna...

Z pozoru historia przemysłu drzewnego w Ameryce Północnej to temat boleśnie nudny. Jednak autorce udało się pokazać go w fascynujący sposób, przez pokazanie losów dwóch rodzin, których protoplaści przyjechali na tereny współczesnej Kanady i północnych stanów USA, żeby pracować jako drwale. Jeden z nich związał się z Indianką z plemienia Mikmaków, drugi wżenił w bogatą kupiecką rodzinę holenderską. Te dwie decyzje sprawiły, że pozycja ich potomków z każdym pokoleniem różniła się coraz bardziej. Dzięki temu zabiegowi autorka mogła przedstawić ekspansję białych osadników i degenerację kultury indiańskiej, pokazując zmieniający się świat z wielu punktów widzenia. Akcja powieści rozciągnięta jest od ostatnich lat XVII wieku do czasów współczesnych. Widać i czuć jak dynamicznie rozwija się Kanada i USA i widać z czego powstało ich bogactwo. Niestety zbudowano je na grabieży i krzywdzie ludzkiej, a ich rozmiary są przerażające. W trakcie lektury przypominała mi się książka „Dlaczego narody przegrywają?” i ukuty przez autorów termin „instytucji wyzyskujących”, opartych o nadmierną eksploatację zasobów naturalnych i ludzkich – wypisz wymaluj amerykański model rozwoju, przynajmniej do końca XIX wieku. Nie ulega wątpliwości, że autorka chciała zwrócić uwagę na te aspekty historii i pokazać, jak cywilizacja zniszczyła nieodwracalnie wielkie puszcze Ameryki, lasy Nowej Zelandii i dżungle Ameryki Południowej. Tej grabieży nie da się powstrzymać, a chciwość nie ma granic.

Niestety,...