Zakazane imperium recenzja

Kto z nas ,,popkulturowiczów” nie zna chociażby za sprawą mediów, różnych filmów, seriali i szeroko pojętych ,,internetowych” wieści co nieco z historii epoki kulturowo-społecznej USA, tak zwanej ,,ery jazzu" – lat 20-tych i 30-tych XX wieku, czasu blichtru, wytworności, zadymionych od papierośnic i cygar klubów jazzowych z nielegalnie podawanym alkoholem, okresu gangsterskich porachunków i czasu pojawienia się pierwocin organizacji przestępczych, z których wyrośnie m.in. amerykańska mafia? Tak, nawet jeśli nie do końca ,,siedzi się” w tym temacie, to i tak z perspektywy zwłaszcza filmów Hollywoodu (plus nieco z historii nowożytnej, której uczono nas w szkołach) musiało nam otrzeć się o uszy wiadomości, danych kulturowych, obyczajowych etc., dotyczących tych dekad; choćbyśmy nie widzieli żadnego z klasyków kina gangsterskiego i akcji skupionych na pierwszych 30 latach ubiegłego wieku – co w dobie transmisji danych i dostępności do treści jest raczej niemożliwe – to i tak siłą rzeczy musieliśmy usłyszeć o Alu Capone, o ,,Scarface”, o ,,Don Vito”, o mafii, ,,panach w szerokich garniturach, kapeluszach i karabinach maszynowych w rękach”, o ,,praniu brudnych pieniędzy”, ,,przekupstwie politycznym” i nielegalności rozrywek, które zaspokajały głód rozwijającego się amerykańskiego społeczeństwa, gdzie szczególne swoje miejsce zajęła prohibicja.

Z okresem prohibicji przez ,,wielkie p” – o tak, to nadzwyczaj dziwne lata, wokół których krąży sporo nietuzinkowych treści zapętlonych wokół mitu i legendy niżeli prawdy – wiąże się wiele historii, od drobnych charakterystyk aż do dziejów pojedynczych postaci, grup, czy nawet i całych miast, których egzystencję pisały głównie gangsterskie knowania i przekupstwa, mające w sidłach władze metropolii plus, co najważniejsze, życie obywateli często nie zdających sobie do końca sprawy z tego, co się wokół nich dzieje. Jedną z ostatnich pozycji literackich, których doświadczyłem w związku z tak słynnymi dekadami XX wieku, to publikacja autorstwa Jonathana Eiga pt. "Al Capone. Gangster wszech czasów". Jeśli jesteś osobą lubującą się w wiedzy z tego okresu, i jeśli nadarzy się ku temu okazja mieć takową lekturę pod ręką, to książka Eiga o panu Capone jest cząstką świetnie nakreślonej wiedzy, smaganej ciekawym stylem pisarskim, która na pewno będzie w tej dziedzinie dla ciebie odpowiednia. Oprócz tego, że jest to dobrze usystematyzowana i napisana książka, która jest dość wystarczającą objętościowo i informacyjnie biografią ,,Człowieka z blizną”, to znajdziemy w niej masę bogatej i szerokiej wieloaspektowej treści o specyfice ,,tamtych czasów” na budzącym się do życia Zachodzie, czyli w USA. Bardzo dobre wrażenia z tej pracy, plus ostateczna wysoka jej ewaluacja przyczyniły się do tego, iż postanowiłem pozostać na dłużej w temacie, co proponuję każdemu kto interesuje się tą tematyką, tymi lekturami, poprzez ciekawe wyzwanie: skupianie się na oglądaniu serialu kryminalno-gangsterskiego live-action od HBO: "Zakazane Imperium" oraz na czytaniu książek, które dotyczą od biografii, przez reportaż aż po powieści fabularne ,,ery jazzu i gangsterskich porachunków” w historii USA. Nie dodając niczego zbędnego w tym temacie, nakreślę jedynie jedno: doświadczanie

"Zakazanego Imperium" to niebywale dobrze spędzony czas; jestem na drugiej części sezonu 2, przede mną dalsze trzy serie. Z każdym kolejnym odcinkiem coraz bardziej wsiąkam w tą epokę, w te postacie, w ten elegancki, pełny subtelnego i wyrachowanego grzechu, od łamania społecznego tabu, klimat, w te postaci i ich relacje. Mało tego, jestem zdania, że to na tyle udana produkcja, że z perspektywy miłośnika pierwszych 2, góra 3 dekad przemian historycznych i społecznych XX wieku na Zachodzie, czy też w ujęciu globalnym, wymaga to sięgnięcia jeszcze po jakąś literaturę uzupełniającą. Przykładem takiej literatury, bardzo, ale to bardzo bliskiej serialowi HBO będzie książka na podstawie której tak naprawdę stacja ta wyprodukowała aż pięć sezonów omawianej produkcji. Tak, nie inaczej, tytuł takowej lektury, która sprawi radość niejednemu fanowi tematu, to... "Zakazane Imperium. Atlantic City: narodziny, rozkwit, korupcja".

Miałem do czynienia, czy to z "Wrogowie publiczni" Bryana Burrougha, czy z wspomnianym wyżej "Al Capone" Jonathana Eiga, która to pozycja była czymś więcej niż życiorysem typowy gangstera, który z czasem stał się ikoną popkultury. Teraz minione kilkanaście dni dość ciekawie i bardzo miło pod względem czytelniczym upłynęło mi z niniejszą lekturą Nelsona Johnsona, która stanowi według mnie wzorzec historyczny i archetyp treści dla serialu, o którym w tych deliberacjach mowa. "Boardwalk Empire", bo tak brzmi jego oryginalna nazwa tudzież oryginalny tytuł tejże książki, jest na pewno interesującym wyzwaniem dla wielu głodnych wrażeń i czegoś innego czytelników. Jak wiemy lata 1900-1930 i okolice tej ery, miały wszystko: wątek moralności, władzy, sukcesu i porażki, bardzo specyficzną dla swych ram czasowych kwestię walki dobra ze złem; miały również poczciwego odpowiednika i poprzednika zarazem ikonicznego Ala Capone: osobę Nucky’ego Thompsona w wersji serialu tego Uniwersum i Nucky’ego Johnsona w wersji oryginalnej, archetypowej, przedstawionej w książce. Obie wersje to ,,żelazne wersje” postaci, do których pasuje słynne powiedzenia ,,Scarface’a”: ,,Z uśmiechem i spluwą można zajść dużo dalej niż z samym uśmiechem”. W literackiej opcji tejże specyficznej opowieści o Atlantic City najważniejsze jest to, że stanowi ona bardzo mocny, stabilny, mający jedno zadanie, jedną rolę: filtr i bufor pomiędzy tym, co wydarzyło się w Atlantic City i miastach książki i serialu naprawdę, a tym co jest fikcją, zarówno fikcją społeczną, polityczną, rządową. I takie podejście pana Nicolasa jest wręcz nadrzędnie istotne: pozwala zrozumieć bez ogródek, kłamstw i fałszowania popkulturowymi upiększeniami specyfikę kultury, wydarzeń, obycia ludzi i konwenansów z pierwszych trzech dekad XX wieku w dziejach USA, które to dzięki treściom podawanym w publikacji jawią się jako nader niepowtarzalne, jakby czytelnik pierwszy raz stykał się z tym nie co wydarzyło się, ale ,,co w tych dekadach, w tych a tych lokacjach i z tymi osobami wydarzyło się naprawdę!”. A to rzutuje na nasz stosunek do samego serialu.

Ambitna, encyklopedycznie prowadzona praca, rzekłbym: dla bardzo ambitnej osoby, która poza wiadomą atmosferą epoki, klimatem narzuconym przez gangsterskie pojedynki, erę prohibicji w USA, nie pragnie od autora żadnych okoliczności ,,łagodzących”, a jedynie ponad wszystko prawdy: rzetelnych, prawdziwych informacji i faktów, które tej epoki, tych czasów dotyczą. I tak też niniejszym jest, to czytelnik otrzymuje, choć czasami można odnieść wrażenie, że jest tego wszystkiego za dużo, zbyt ,,akademicko"; to tylko lekki drobiazg, delikatnie obniżający wartość książki. A jeśli chodzi o jej aparycję, cóż, stronie zewnętrznej książkowego "Zakazanego Imperium" mogę przypisać następujące zdanie: wygląda ona zarówno prosto, surowo, jak i elegancko, z zachowaną ostrożnością, z którą można skojarzyć działania serialowego Nucky’ego, bodaj najważniejszej z racji większości fanów postaci tejże produkcji. Okładka: przód, grzbiet i tył prezentują się mniej więcej z odrobiną łagodnego stylu, który podkreśla, niczym plakatowa promocja jakiegoś dzieła, logo serialu HBO z Nucky’ym i najważniejszymi ,,graczami” wielosezonowej małoekranowej produkcji. Na plus idzie tu dostateczna ilość stron, bo jest ich około 300, wraz z umiarkowaną wielkością całości książki – w ten sposób kształtuje się nam idealna ,,fizyczność” pracy Nelsona Thompsona i Terence’a Wintera, oddająca (jak na mój gust) w 80% charakter serialu i realiów, na których serial bazuje.

"Zakazane Imperium", choć to bardziej subiektywna uwaga, z perspektywy autora powinno zachować w swym historyczno-reportażowym pisarstwie choć o odrobinę więcej zdrowego rozsądku, zwiększając ilość informacji, które dla fanów serialowej adaptacji byłyby nader istotne - a jest ona mała, a praktycznie znikoma! ilość porównań w tym względzie np. zestawienie Nucky'ego Thompsona z serii odcinkowej HBO do tego Nucky'ego z tak oddanej, bardzo wiernie opracowanej książki. Sam tytuł publikacji jest zbyt kuszący i nie oddający tak jak powinien atmosfery, klimatu i wiedzy płynącej z serialu. Ale... i tu pojawia się haczyk: czytelnik myślę, bardziej niż w serialu poczuje to, co stoi tak naprawdę za piękną linią politycznych wątków i relacji w takowej produkcji HBO - to polityka, korupcja, władza absolutna, która miała ,,pod sobą” solidne plecy (rzecz jasna kupione) w postaci Sądów każdej instancji i poziomu, Senatorów, Burmistrzów, Prezydentów i potężnych biznesmenów – to te elementy, te cechy ,,tamtych lat” ery Jazzu i nieco późniejszych w USA, one ukształtowały Atlantic City, a w dużej mierze lata dość daleko, daleko po Nuckym Johnsonie; istotne w tej rozwojowej dla hazardowego i rozpustnego Atlantic City grze (choć góra do lat 70-tych XX wieku) było wystarczająco długie utrzymywanie się przy władzy Republikanów - autor poświęcił im dużo czasu, z tego powinno się być zadowolony, bo tego w serialu aż tak ,,gęsto" i dokładnie nie uświadczymy.

Najlepsze jednak w lekturze Nelsona Johnsona jest to, że sporo, oj… całkiem sporo pod względem wydarzeń, relacji, rozwoju społecznego i politycznego Atlantic City, okolic, ba!, rzekłbym: nawet całego USA, działo się wtedy gdy sam serial, o którym mowa zakończył swój bieg i gdy prawdziwy Nucky został skazany za, nazwijmy to, ,,przestępstwa około-podatkowe” i gdy po odsiedzeniu krótkiego wyroku wyszedł on na wolność, ale do szerokiej polityki nie wracał. Johnson przedstawił nam również - a to tej pracy i fanom tytułu od HBO było bardzo, bardzo potrzebne - polityków takich jak Francis Sherman "Hap" Farley, którzy podtrzymali to, co wytworzył prawdziwi: Nucky a przed nim Louis Kuehnle, ale... do pewnego czasu, bo przecież nic nie trwa wiecznie.