Atak Niemiec na Związek Radziecki w czerwcu 1941 roku był wielkim szokiem dla Stalina. Wszak w 1939 roku zawarł pakt o nieagresji z Hitlerem, w wyniku, którego obaj podzielili Polskę między siebie.
Ta sytuacja spowodowała, że Stalin rozpoczął rozmowy z Churchillem, którego efektem miało być powstanie drugiego frontu we Francji, aby odciągnąć armię niemiecką od Związku Radzieckiego.
W książce „Churchill i Stalin. Toksyczni bracia” udostępniono m.in. dokumenty, które pochodzą z rosyjskich archiwów i pojawiły się wcześniej w pracach rosyjskiego historyka Olega Rżeszewskiego.
Jest to korespondencja między Stalinem i Churchillem, a także protokoły ze spotkań między nimi oraz z konferencji w Teheranie, Jałcie i Poczdamie.
Co ciekawe w tych dokumentach pojawia się często wątek polski. Stalin od początku żądał, aby wschodnią granicą Polski była linia Curzona (nasza obecna granica wschodnia). Kraje nadbałtyckie miały pozostać we władaniu ZSSR.
Niezwykły jest list Stalina z kwietnia 1943 do Churchilla, w którym jest mowa o sprawie katyńskiej, kiedy polski rząd w Londynie domagał się śledztwa, które miał przeprowadzić Międzynarodowy Czerwony Krzyż.
Jakbyśmy powiedzieli potocznym językiem, mamy napisane czarno na białym, gdzie Stalin kłamie, jak z nut i jest mocno oburzony kampanią antysowieckich oszczerstw - przecież ci polscy oficerowie zostali zamordowani przez faszystów!
Niestety, jako kraj nie jesteśmy dobrzy w międzynarodowej dyplomacji. Tak jest teraz i tak było kiedyś, cyt.: „Churchill, też zmęczony postępowaniem Mikołajczyka, oświadczył mu: „Nie narazimy pokoju w Europie z powodu sprzeczek między Polakami. Jeśli nie zaakceptujecie granicy, na zawsze wypadnie Pan z gry. Rosjanie przejdą przez Pański kraj, a Pańscy ludzie zostaną zlikwidowani. Stoi Pan na krawędzi zagłady.”
W polityce zagranicznej trzeba być realistą i pragmatykiem, a u nas ciągle dominują jakieś romantycznie wizje i płacimy za to wysoką cenę cyt.: „Churchill odrzekł, że we Włoszech dzielny Korpus Polski walczy u boku aliantów. Polskie oddziały są także we Francji. Polskie siły zbrojne mają wielu przyjaciół w Anglii. Polacy to mężni i dzielni ludzie. Niestety, mają głupich przywódców. Gdzie dwóch Polaków, tam pojawia się spór.”
„Churchill i Stalin. Toksyczni bracia” to ciekawa książki dla osób zainteresowanych historią drugiej wojny światowej, pokazująca na podstawie dokumentów z rosyjskich archiwów, jak tworzył się powojenny układ polityczny w Europie, który przetrwał prawie pięćdziesiąt lat.