Za jeden wiersz. Cztery lata w chińskim więzieniu recenzja

Autorem książki jest Liao Yiwu, chiński poeta, który za publiczne wygłoszenie wiersza 'Masakra' spędził 4 lata w chińskim więzieniu jako kontrrewolucjonista. Więzienie zmieniło go całkowicie, nie tylko jego życie prywatne, ale i jego duszę poety. Po wyjściu napisał reportaż, wspomnienie o tym co widział w więzieniu, książkę 'Za jeden wiersz' oraz reportaż 'Prowadzący umarłych. Opowieści prawdziwe. Chiny z perspektywy nizin społecznych'. Napisał również reportaż o chrześcijaństwie w Chinach pt. 'Bóg jest czerwony' oraz reportaż o ludziach z czasów Tiananmen pt. Pociski i opium'. Książki te są zakazane w Chinach.
Wszystkie te książki ukazały się w Polsce w wydawnictwie Czarne. 'Za jeden wiersz' w tym roku, 2017.

Na książkę składają się trzy części tematyczne: najobszerniejsza, opowiadająca o pobycie w więzieniu, a konkretnie w Ośrodku przesłuchań, następnie w Ośrodku zatrzymań, aż wreszcie w więzieniu, rozdział początkowy, w którym Liao Yiwu opowiada o sobie i swoim życiu przed zatrzymaniem oraz rozdział końcowy - o życiu po wyjściu z więzienia.
Nic nie jest tak oczywiste w życiu autora jak by się mogło wydawać. Po pierwsze zdawałoby mi się, że ktoś, kto za wiersz jest wsadzony do więzienia, na pewno interesuje się polityką. A Liao Yiwu mówi, że nie, że nie rozumiał polityki, ale masakra nim strząsnęła. I za ten jeden wiersz spędził w zakładach karnych 4 lata, jak na Chiny i tak krótko, bo - opowiada w książce - że 'kontrrewolucjoniści' z wcześniejszych lat w więzieniu spędzali całe życie. Spotkał takich. Następne moje złudzenie to takie, iż areszt jest gorszy niż zakład karny. W Chinach jest odwrotnie. W Ośrodku zatrzymań bowiem byli i czekający na przyznanie się, i czekający na karę śmierci za przestępstwa kryminalne. Było tam gorzej niż w zakładzie karnym, gdzie osadzeni mieli już własne prycze i jakieś zajęcia, które tak ich męczyły, że nie mieli czasu na inne czynności. Nie jestem ekspertem, ale opisów znęcania się przez współwięźniów jest więcej w rozdziałach o Ośrodku zatrzymań i Ośrodku przesłuchań.
Książka pokazuje psychiczną i fizyczną degradację człowieka w więzieniu, jego złagrowanie. Choć i tak sam autor nie miał tam najgorzej, bo sam mówi, że umieszczono go w hierarchii więziennej nie najniżej, że nie doświadczył wielu tortur, a nawet dawano mu czas na czytanie. Więzienie chińskie odzwierciedla hierarchiczną strukturę społeczną Chin. W każdej celi był starszy, 'numer jeden', który przydzielał zajęcia i decydował o miejscu na podłodze, o tym, kto ma być dręczony, a kto nie. Liao Yiwu dzięki talentowi poetyckiemu i umiejętności pisania listów i pism oraz talentowi do negocjacji mógł czytać, był wysyłany do biblioteki, a nawet szanowano jego talent. Jednocześnie był świadkiem wielu tortur i całego upodlenia człowieka w więzieniu. Tortury były fizyczne i psychiczne. Zadawano wyszukane rany (menu składające się ze 180 'potraw'), znęcano się seksualnie. Dręczyło ich zimno, wszy, smród i przepełnienie. Dodatkowo dręczyli ich strażnicy oraz własny umysł. Liao Yiwu mówi o beznadziejności oporu, o tym, że wiedział, że system sądowy nie działa, że jego obrona nie ma sensu.
Po wyjściu z więzienia mówi o tym, że czuł się jak śmieć, że odrzuciło go społeczeństwo, rodzina i tylko upór o tym, żeby pozostać sobą, żeby nie ulec systemowi kazał mu trzymać się drogi outsidera.