Żywot Łazika z Tormesu, anonimowy utwór hiszpański z 1554 (wydanie polskie 1923), który przeszedł do klasyki literatury europejskiej, opowiadający dzieje tytułowego Łazika (Łazarza), małego szelmy, włóczęgi i złodziejaszka, który służąc kolejno u dziada, księdza, szlachcica, zakonnika i oszusta, uczy się życia i walki o swoje dobro. Żywot zapoczątkował gatunek w literaturze zwany romansem łotrzykowskim, powieścią łotrzykowską lub romansem pikarejskim. Jego znamienne cechy to połączenie formy autobiograficznej z satyrą na współczesne obyczaje oraz awanturniczy charakter fabuły. Bohater, przeważnie złodziej, włóczęga, żebrak lub zabijaka żyjący na marginesie społeczeństwa (hiszpańskie picaro), kpiąc z norm moralnych i konwenansów, stanowił przeciwieństwo szlachetnie urodzonych herosów z romansów rycerskich. Przypuszcza się, że w swojej genezie romans łotrzykowski czerpał m.in. z arabskiej makamy.
Ilustrował Mieczysław Jurgielewicz