Ze studiów polsko-ukraińskich

WSTĘP Kwestie współczesnych stosunków polsko-ukraińskich stanowiły niejednokrotnie przedmiot rozważań badaczy polskich. Mimo bogatej literatury przedmiotu, zagadnienia te nadal pozostają w polu zainteresowania uczonych. Zmieniające się realia w świecie i Europie mają również bezpośredni wpływ na relacje między Polską a Ukrainą, dlatego też analiza naukowa tych zjawisk staje się niezbędna. Przełom 2007 i 2008 roku zarówno dla Ukrainy, jak i dla Polski wniósł ważne zmiany w życie polityczne obu krajów - rozpoczęły prace nowo wybrane parlamenty, a także nowi premierzy ze swoimi ekipami. Nie oczekiwano raczej w tej sytuacji nagłych zmian w stosunkach polsko-ukraińskich, jedynie kolejnych formalnych zapewnień o kontynuacji współpracy między państwami. Powyższe potwierdzone zostało w expose premierów Polski i Ukrainy. Różnica polegała na tym, że ukraińska premier zadeklarowała lakonicznie o \"pogłębieniu partnerstwa strategicznego z Federacją Rosyjską, Polską i USA\", natomiast polski premier poświęcił więcej uwagi kwestii stosunków dobrosąsiedzkich: \"Niezmiennie wspierać będziemy prozachodnie aspiracje Ukrainy, artykułowane przez każdy demokratycznie wyłoniony rząd tego kraju. Przyszłość Ukrainy powinna być kluczowym elementem wymiaru wschodniego i polityki sąsiedztwa Unii Europejskiej\". W bieżącym roku Ukraina została przyjęta do WTO, co nakreśla nowe perspektywy współpracy gospodarczej kraju nie tylko w kontekście światowym i europejskim, a także regionalnym, z krajami, które znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie. Początek roku po raz kolejny oznajmił się tak zwaną \"wojną gazową\" rosyjsko-ukraińską, wydarzenie to miało niekorzystny wpływ na wizerunek Ukrainy w Europie. Problem ten wykroczył poza granice rosyjsko-ukraińskie dlatego, że 20% gazu ziemnego wykorzystywanego przez kraje UE, transportowano przez teren Ukrainy. W grudniu 2007 roku Polska została przyjęta do strefy Schengen, co przyczyniło się do jeszcze większej integracji kraju z państwami członkowskimi UE, a jednocześnie podniosło prestiż państwa za wschodnią granicą. Rozszerzenie strefy Schengen spowodowało zaostrzenie rygoru wizowego, co natychmiast odczuli obywatele Ukrainy: wydłużyły się kolejki do konsulatów, wprowadzone zostały opłaty wizowe, powiększyła się lista warunków, niezbędnych do uzyskania wizy. Wspólne przygotowywania Polski i Ukrainy do EURO 2012 wskazały na cały szereg problemów, z którymi państwa muszą się zmierzyć, a zarazem przyczyniły się do aktywizacji współpracy polsko-ukraińskiej w wielu dziedzinach, nie mających bezpośredniego związku ze sportem (sprawy wewnętrzne, transport, ratownictwo medyczne, turystyka). Inicjatorami tej współpracy są nie tylko rządy, a także regionalne władze samorządowe. Charakterystycznym jest, że największą aktywnością wyróżniają się samorządy na terenie których zaplanowane są masowe imprezy sportowe. Wymienione wyżej wydarzenia, wpisujące się w kontekst stosunków bilateralnych między obydwoma krajami, miały miejsce po III \"Okrągłym Stole\" polsko-ukraińskim, który odbył się w Kijowie, w czerwcu 2007 roku. Należy podkreślić, że zapoczątkowane w 2005 roku spotkania naukowców z Instytutu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Narodowego im. T. Szewczenki w Kijowie z partnerami z Instytutu Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Fundacji Europejskiej \"Dialog\" należą już do tradycyjnych przedsięwzięć naukowych, poświęconych aktualnym problemom relacji polsko-ukraińskich. Dlatego też IV polsko-ukraiński \"Okrągły Stół\" na temat: Bilateralny wymiar współpracy polsko-ukraińskiej na szczeblu rządowym i samorządowym, który odbył się we Wrocławiu w marcu 2008 roku, obfitował w komentarze, opinie i prognozy polskich i ukraińskich naukowców. Tematyką IV \"Okrągłego Stołu\" zainteresowali się także przedstawiciele samorządu dolnośląskiego i organizacji pozarządowych. Propozycje zgłoszonych tematów referatów zostały zakwalifikowane do kilku paneli dyskusyjnych, dotyczących między innymi: stosunków polsko-ukraińskich w kontekście europejskim, współpracy gospodarczej, współpracy kulturalnej oraz wojskowej. Poruszono także temat współpracy regionalnej polsko-ukraińskiej na szczeblu jednostek samorządowych. Zdajemy sobie sprawę, że każde z powyższych zagadnień mogłoby stanowić temat oddzielnej konferencji naukowej. Zaistniały dyskurs traktujemy jako ważną wskazówkę w perspektywie badań w dziedzinie stosunków polsko-ukraińskich. Wygłoszone referaty zostały przedstawione w postaci artykułów do niniejszego tomu. Niektóre z zaprezentowanych artykułów nie mają charakteru stricte naukowego, stanowią jednak wartościowe źródło informacji. Ze względu na aktualność i dużą ilość poruszonych tematów traktujemy ten tom jako swojego rodzaju encyklopedię współczesnych stosunków polsko-ukraińskich, która przydatna będzie nie tylko środowiskom akademickim, ale również wszystkim, którzy interesują się relacjami między Polską a Ukrainą. Redaktorzy Wrocław, maj 2008 roku