Prezentowane opracowanie jest próbą podsumowania moich wieloletnich badań nad zapleczem osadniczym oraz środowiskowymi uwarunkowaniami produkcji metalurgicznej świętokrzyskiego centrum starożytnego hutnictwa żelaza. To trudne, ale jakże zajmujące zadanie mogło być realizowane tylko dzięki życzliwości i pomocy wielu osób, które skierowały moją uwagę na to zagadnienie, a później nieustannie wspierały w podjętej pracy.