Utopia i nowoczesność. Porównawcza analiza cywilizacji

Shmuel N. Eisenstadt (ur. 1923 w Warszawie) jest jednym z największych żyjących socjologów światowych. Jego prace przyczyniły się do reorientacji samego pojęcia teorii w socjologii, zawierają jedną z najważniejszych propozycji socjologii historycznej. Jego twórczość jest w Polsce mało znana, chociaż jej ranga akademicka przewyższa prace takich autorów, jak Huntington czy Fukuyama. W imponującej serii studiów opisał wielkie cywilizacje i orientacje ekonomiczne wielkich religii. Eisenstadt podważa prawomocność klasycznych ujęć modernizacji z Europą jako apogeum nowoczesności. W świetle jego studiów ani ?konwergencja cywilizacji?, ani dominacja którejś z nich, ani ?koniec historii? nie są możliwe.
Cywilizacje nie są w ujęciu Eisenstadta czymś zamkniętym i gotowym, lecz podlegają nieustannym zmianom zarówno w wyniku swej wewnętrznej dynamiki, jak i pod wpływem kontaktu z innymi cywilizacjami. Szczególną pozycję zajmują w tej panoramie cywilizacje osiowe, takie które zbudowały ?wizje transcendentalne? - religie, ideologie, utopie, a także herezje i ruchy protestu, stwarzając tym samym dynamizujące je napięcie między porządkiem istniejącym a normatywnym.