Stolica apostolska i Niemcy Hitlera

Lata 20. i 30. XX wieku przyniosły zmianę systemów politycznych większości państw europejskich. Następowało stopniowe przejście od systemów demokratycznych w kierunku rządów autorytarnych i dyktatorskich. W tej dramatycznej rzeczywistości musiała odnaleźć się Stolica Apostolska, która dzięki zawartym z faszystowskim rządem w 1929 roku układom laterańskim odzyskiwała autonomię i terytorium. Kuria rzymska znalazła się w trudnym położeniu: z jednej strony zwalczała ateistyczny komunizm i zgodnie z ideą ?królewskiego panowania Chrystusa? niechętnie patrzyła na demokrację, związaną z laicyzacją społeczeństw, z drugiej strony wzburzała ją nazistowska ideologia ?rasy i krwi?. Papież Pius XI widział jako ?złoty środek? państwo o systemie korporacyjno-stanowym. Niemiecki teolog i historyk, badacz historii Europy i kościoła, Gerhard Besier, wykorzystując odtajnione w 2003 roku przez Watykan dokumenty archiwalne, prezentuje znakomite studium historii dyplomacji państwa kościelnego w okresie międzywojennym. Stawiając na pierwszym planie dyplomatyczne rozgrywki Eugenia Pacellego ? nuncjusza w Monachium i w Berlinie, a następnie sekretarza stanu Stolicy Apostolskiej i przyszłego papieża Piusa XII, ukazuje barwne kulisy pertraktacji konkordatowych z Bawarią, Prusami, Badenią i Rzeszą Niemiecką. W szerszym kontekście pokazuje także negocjacje z Polską, Austrią i Hiszpanią a także porozumienie z Włochami. Omawia nieznane dotychczas tajne rokowania Watykanu z Rosją sowiecką. Dużo miejsca poświęca przedstawieniu polityki zagranicznej kurii, a także doktrynom kościelnym i zmieniającemu się stosunkowi Stolicy Apostolskiej do państw totalitarnych.