Opracowanie: Iwona Węgrzyn
Obszerny tom prozy Michała Grabowskiego jest pod względem historycznoliterackim wydarzeniem niezwykłym. Jakkolwiek bowiem dotyczy autora powszechnie omawianego w każdym studium estetyki romantyzmu, to jednak prozy artystycznej Grabowskiego (...) nie wznawiano i nikt o to nie apelował.
prof. Tadeusz Budrewicz
Tak, ta proza jest monotonna, wtórna, pełna niekonsekwencji i mało atrakcyjna. Jest taka, bo próbuje opowiedzieć historię, której nie chcieli usłyszeć czytelnicy i przed której akceptacją wzdragał się sam autor; bo zmaga się z nieadekwatnością języka i brakiem formy dla opowieści i największej katastrofie, jaka dotknęła Polaków – opowieści o końcu Rzeczypospolitej.
ze wstępu