Rosja i Polska: konfrontacja i grawitacja

Studia stanowią próbę ujęcia powikłanych dziejów rosyjsko-polskiego sąsiedztwa poprzez pryzmat wewnętrznie zróżnicowanej cywilizacji europejskiej. Wartości chrześcijaństwa tworzyły wspólną podstawę Pax Orthodoxa i Pax Latina. Stąd wzajemna przenikalność tych kręgów kulturowych wbrew instytucjonalnym konfliktom międzywyznaniowym i międzypaństwowym. Współpowiązanie i współdziałanie kulturowe dwóch składników Pax Christiana miało szczególny charakter w obrębie państwa polsko-litewskiego tak ze względu na czynniki wewnętrzne (ziemie ruskie w składzie Rzeczypospolitej), jak i zewnętrzne (bezpośrednie sąsiedztwo z państwem rosyjskim). Stąd wielobarwność kultury polskiej wchłaniającej wartości kresowe, jak również szczególna rola Polski w dziejach kultury Ukrainy, Białorusi, Litwy od czasów renesansu, zaś Rosji od czasów baroku. Wtedy i tu właśnie dokonywała się synteza wartości Wschodu i Zachodu Europy, która wyznaczała powstanie ogólnoeuropejskiego procesu kulturowego.