Program MEDA w polityce pomocy Unii Europejskiej państwom Maghrebu

Niniejsza publikacja jest jedyną w Polsce książką na temat polityki pomocy Unii Europejskiej skierowanej do państw Afryki Północnej, która dokonuje się w ramach programu MEDA. Program ten jest odpowiednikiem programu PHARE, jaki UE ustanowiła, aby nieść wsparcie dla państw kandydujących z Europy Środkowo-Wschodniej. MEDA jest podstawowym instrumentem finansowego wsparcia Partnerstwa Eurośródziemnomorskiego (procesu barcelońskiego). Powstał wraz z inicjatywą ustanowienia procesu barcelońskiego jako nowej formy polityki śródziemnomorskiej UE w 1995 r. (konferencja w Barcelonie 26-27 listopada 1995 r.). Począwszy od stycznia 2007 r. został zastąpiony Europejskim Instrumentem Sąsiedztwa i Partnerstwa, który zastępuje także dotychczasowy program TACIS. Analiza polityki pomocy dla państw Afryki Północnej może przyczynić się do lepszego zrozumienia znaczenia pomocy w polityce zagranicznej UE, a także rozszerzenia wiedzy zarówno na temat MEDA, jak i państw Maghrebu. MEDA jest akronimem zastępującym francuskie Mesure D\'Accompagnement - środki wspierające. Stanowi wzorzec współpracy między UE i arabskimi państwami południowej flanki basenu Morza Śródziemnego. Dzięki wsparciu środkami, jakimi dysponuje, sprzyja wzajemnemu zrozumieniu. Występuje w dwóch postaciach - MEDA I(1995-1999) i MEDA II (2000-2006). MEDA jest instrumentem stymulowania pokojowej zmiany państw Maghrebu zgodnie z oczekiwaniami UE. Niniejsza publikacja usiłuje przybliżyć istotę, zakres i specyfikę oraz problemy polityki pomocowej realizowanej w ramach procesu barcelońskiego, a także perspektywy pomocy na przyszłość (w ramach także Europejskiej Polityki Sąsiedztwa). Jednocześnie ma uświadomić, jak ważny dla bezpieczeństwa całego naszego kontynentu jest obszar południowej flanki basenu Morza Śródziemnego - tzw. bliska zagranica (południowa granica), do której niewątpliwie należą państwa Maghrebu. Głównym celem badawczym jest ukazanie działania mechanizmu instytucjonalnego wsparcia procesu barcelońskiego (programu MEDA) i recepcja środków, jakimi dysponuje ten program przez państwa Maghrebu (Algieria, Maroko, Tunezja). Wnioski płynące z dokonanej analizy polityki pomocy UE dla państw Maghrebu mają istotne walory poznawcze. Po pierwsze, MEDA wnosi nową jakość do sposobu tworzenia i udzielania oraz realizacji/implementacji polityki pomocy UE w ogóle. Wpływa na zachowania państw, niejednokrotnie mobilizując decydentów do przynajmniej minimalnej aktywności, często wpływając na uruchomienie całego procesu reform strukturalno-społecznych, co w praktyce oznacza kształtowanie się nowej jakości życia społecznego. Po drugie, dzięki analizie MEDA można lepiej zrozumieć istotę i mechanizm kształtowania polityki pomocy UE wobec państw Maghrebu.