Praga, Wrocław i Kraków. Przestrzeń publiczna i prywatna w czasach średniowiecznego przełomu

Książka wrocławskiego archeologa jest rezultatem wieloletnich badań cywilizacji europejskiego średniowiecza. U podstaw jego naukowych refleksji leży przekonanie o długim trwaniu wielu zjawisk kulturowych, sięgających w wypadku środkowej Europy czasów średniowiecza. W powszechnej świadomości współczesnego człowieka panuje przekonanie o cywilizacyjnej mizerii tego okresu. Akceptowany jest raczej śródziemnomorski schemat pojmowania dziejów, zgodnie z którym średniowiecze oznacza gospodarcze, kulturalne i demograficzne załamanie po upadku cywilizacji antycznych. Autor książki podkreśla, że środkowa Europa ma jednak odmienny rytm rozwoju, w którym właśnie średniowiecze oznacza dynamiczne przyspieszenie, budowę struktur państwowych i kształtowanie identyfikacji cywilizacyjnej. Wskazanym w pracy efektem tego rozwoju jest urbanizacja — tworzenie struktur społecznych i gospodarczych na podstawie zorganizowanych gmin miejskich, funkcjonujących w zaprojektowanej przestrzeni publicznej. Wybór do analizy Pragi, Wrocławia i Krakowa nie jest przypadkowy. Te właśnie ośrodki w wyrazisty sposób odzwierciedlają postać „miast tamtego czasu”. Wpływ średniowiecza na ich dzisiejszy obraz i sposób funkcjonowania jest tam bodaj najlepiej czytelny. Ich najbardziej reprezentacyjne strefy ukształtowały się między XII a XIV wiekiem, generując strukturę przestrzenną zachowaną do dzisiaj. W dalszym ciągu wypełniają szeroki wachlarz funkcji centrum dzisiejszego miasta — od administracyjnych po ludyczne, zgodnie z zamierzeniami ich średniowiecznych twórców. SPIS TREŚCI Wstęp ROZDZIAŁ I. Początki struktur miejskich w środkowo-wschodniej Europie 1. Pojęcie średniowiecznego miasta 2. Problem przedlokacyjnych ośrodków protomiejskich w środkowo-wschodniej Europie a. Praga b. Wrocław c. Kraków 3. Główne cechy protomiast wewnętrznej strefy środkowo-wschodniej Europy ROZDZIAŁ II. Miasta lokacyjne 1. Problem lokacji i nowa struktura miast a. Praga b. Wrocław c. Kraków 2. Główne cechy przełomu ROZDZIAŁ III. Organizacja przestrzeni działki mieszczańskiej ROZDZIAŁ IV. Dom 1. Dom kupca i rzemieślnika w zachodniej strefie środkowej Europy w XI–XII wieku 2. Drewniane i kamienne domy w Pradze 3. Wczesne domy Wrocławia 4. Domy krakowskie ROZDZIAŁ V. Konstrukcje ulic i stan czystości miast ROZDZIAŁ VI. Praga, Wrocław i Kraków — miasta nowej Europy. Zakończenie Bibliografia Summary Spis rycin