Planeta małp

Filmy o "Planecie małp" oglądałam już dość dawno, ale o tym, że są to ekranizacje książki wiem dopiero od niedawna. Cieszę się, że ją przeczytałam, bo jest to naprawdę świetna powieść. Największe wrażenie wywarła na mnie kreacja świata: opis społeczeństwa małp, teorie na temat tego, dlaczego stały się bardziej inteligentne od ludzi, a także sposób, w jaki bohaterowie dotarli do tak odległej części wszechświata. Zakończenie jest, moim zdaniem, idealne. Myślę, że ta opowieść może również skłonić do zastanowienia nad stosunkiem ludzi do zwierząt, nad innością oraz nad nami samymi.

Jestem zdumiony, jak prezentuje się oryginał. Myślałem, że niczym nie zaskoczy, bo znam wersję ekranową z 1968 r. pod tym samym tytułem, jakże się myliłem, o niebiosa! Przede wszystkim zaskakuje narracyjny spokój i opanowanie - w filmie więcej się dzieje, za to francuski autor powieści poszerza psychologię postaci oraz zadaje ciekawe pytania na temat ludzkiej historii pogrążonej w naśladownictwie, jak czynią to małpy na obraz i podobieństwo człowieka. Historia opiera się na trójce naukowców, którzy zmierzają na Betelgezę - do krainy czerwonego słońca. Odkrywają zaskakujące zjawisko - ludzie nie mówią, a zachowują się jak wystraszone zwierzaki czując wstręt do ubioru czy narzędzi do polowania (aluzji nie brakuje). Z przerażeniem zostają schwytani, a Betelgeza okazuje się planetą rozumnych małp.

Arystokratyczne maniery człekoształtnych istot wykazują zdolności do nauki. Zniewolili ludzi, by służyli jako eksperyment do badań nad naturą, aby ,,niższe'' gatunki były posłuszne radzie szympansów, którzy stanowią śmietankę towarzyską oraz kółko wzajemnej adoracji. Goryle przedstawieni jako tępe osiłki, a małpy w hierarchii klasa średnia, która daleka jest od siłowych rozwiązań, a jednocześnie nie tkwi w martwych tekstach kultury i literatury wyższej kasty. Boulle prowadzi niespiesznie po kompleksach, raz po raz odnosząc się do upupionych marionetek. Próba poszukiwania duszy w ludzkich zwierzętach. Ludzki gatunek cofnął się w rozwoju, podupadł na intelekcie oraz posłuszn...

Klasyka absolutna. Mógłbym napisać, że historia w Planecie się nie zestarzała, że tematy wciąż aktualne, że uwodzi, nęci, pochłania, że nie spodziewałem się zaskoczeń (myśląc, że to jakiś wstecznictwo, że trącić będzie myszką lub innym włochatym ssakiem), że zostałem Boullem mile zaskoczony, że bawiłem się świetnie, że wciągnęła mnie kompletnie (myk i przeczytana), że okładka boska (że jeśli tylko pan Łukasz Piskorek chciałby się ćwiczyć w rysowaniu, nawet mazakami lub chińskimi świecówkami rodem z lat 80tych, to bym mu w moim salonie na czterech jego ścianach i suficie pozwolił do woli, o każdej porze dnia i nocy, i jeszcze kawę donosił wiadrami), że przekład Agaty Kozak rewelacyjny, że choć wciąż miałem przed oczyma szczękę Charltona Hestona, niemrawą mimikę małp od Schaffnera i rozmarzone oczy Heleny Bonham Carter, to nadal była dla mnie Planeta odkryciem powtórnym, przejmującym i chwała Wydawnictwu ArtRage (seria Cymelia), bo zawsze dobrze czytać o kondycji człowieka, jeśli o niej zmyślnie piszą, tak samo jak o zakłamaniu, hipokryzji i polityce, a punktuje je (i nas, ludzi) Pierre B. trafnie, łaje i grozi palcem, aż dreszcz po plecach przechodzi, do szczękania zębami się zbiera, niewygodnie się robi, zwłaszcza jeśli dobrnie się do końca, bo tu twist kapitalny, że choćby dla niego warto zanurzyć się w otchłań kosmosu.

Finito i bomba, a kto nie czytał ten...