Od systemu do etyki

W roku akademickim 1979/80 ojciec Johannes B. Lotz SJ prowadził na Uniwersytecie Gregoriańskim seminarium z problematyki filozofii spotkania i dialogu. Mottem tego seminarium była wypowiedziana podczas spotkania 27 grudnia 1978 roku refleksja Ojca Świętego Jana Pawła II, że „trzeba tworzyć filozofię spotkania". Rok wcześniej Kard. Karol Wojtyła opowiadał Autorowi o swojej wakacyjnej (1977) lekturze tekstów Emmanuela Lévinasa. Sam ojciec Lotz oceniał filozofię spotkania jako filozofię przyszłości - nie w tym sensie, że są to jedyne prawdziwe zagadnienia filozoficzne, ale że są one podstawowe, właśnie pierwsze, czyli metafizyczne. Z tych rozważań bierze swoje źródła myślenie istotne. W plejadzie postaci związanych z filozofią dialogu i spotkania takich jak: Martin Buber, Ferdynand Ebner, Franz Rosenzweig, Gabriel Marcel, Dietrich von Hildebrand, Maurice Nédoncelle czy Emmanuel Mounier, szczególne miejsce przysługuje największemu metafizykowi inspiracji personalistycznej Emmanuelowi Lévinasowi (1906- 1995). Autor zajął się filozofią spotkania, a szczególnie metafizyką spotkania, wychodząc właśnie od analiz dokonanych przez Lévinasa. Na marginesie opracowań filozoficznych spotkania i dialogu ujawniła się przydatność badań interdyscyplinarnych, które przybrały kształt osobnego tematu zwieńczonego tą publikacją. Tym tematem jest analiza filozoficznych założeń procedur psychoterapeutycznych w psychiatrii schizofrenii, głównie w tzw. systemowej terapii rodzin. Refleksja nad założeniami filozoficznymi procedur psychoterapeutycznych w psychiatrii jest stosunkowo mało eksplorowanym zagadnieniem od strony filozofii, a nieliczne opracowania takich założeń przez psychoterapeutów wymagają konfrontacji z najnowszymi analizami filozoficznymi. Tematyzacja i płynąca z niej świadomość tych założeń może mieć wpływ na skuteczność procedur terapeutycznych i unikanie tzw. „błędów sztuki", a w konsekwencji może być pomocna w szkoleniu się psychoterapeutów. Jednym z laboratoriów tych interdyscyplinarnych dociekań było trwające od 25 lat, mające charakter badawczo-edukacyjny, seminarium interdyscyplinarne współprowadzone przeze Autora w Zakładzie Terapii Rodzin Katedry Psychiatrii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.