Fabuła zawiera w sobie elementy powieści przygodowej bliskie „Podróży do wnętrza Ziemi” Juliusza Verne’a. Jest to historia pewnego bogatego Anglika, który w czasie rozmowy z inżynierem w kopalni odkrywkowej dowiaduje się, że odnalazł on szczelinę, za którą rozciąga się ulica jakiegoś podziemnego miasta. W czasie wspinaczki obaj spadają w głąb szczeliny. Inżynier nie przeżywa upadku, a główny bohater musi uciekać przed potwornym mieszkańcem podziemi i szukać schronienia wśród mieszkańców miasta. Odkrywa, że w podziemnym świecie panuje odmienny, ale sprzyjający życiu ekosystem, który powstał tysiące lat wcześniej, kiedy ówcześni ludzie schronili się pod ziemią przed globalnym potopem. Panują tam również zupełnie inne formy rozwoju społecznego, które stanowią osiągnięcie niesamowicie rozwiniętej cywilizacji, mogącej zagrażać ludziom na powierzchni.
Jedna z pierwszych powieści science fiction, zawierająca elementy satyry oraz dystopii, która nie została do tej pory przetłumaczona na język polski. Opublikowana anonimowo w maju 1871 roku, stała się natychmiast bestsellerem, który na przestrzeni lat wywierał ogromny wpływ na osoby zainteresowane okultyzmem, jak również wzbudzał dyskusje na temat m.in. teorii ewolucji Darwina czy równouprawnienia kobiet.
Była to także jedna z pierwszych książek, w której pojawiały się zmechanizowane, napędzane elektrycznością automaty, służące wysoko rozwiniętemu społeczeństwu (pierwowzór robotów). Jednak najważniejszą ideą zawartą w powieści jest tajemnicza moc Vril, która niesie ze sobą jednocześnie siłę twórczą i destruktywną, pozwalającą uzdrawiać, ale także niszczyć całe miasta. Niektórzy badacze doszukują się w tym pierwszych odniesień do Doktryny MAD (ang. Mutual Assured Destruction – Wzajemne Zagwarantowane Zniszczenie), która dotyczy konfliktu nuklearnego.
Niektórzy teozofowie przełomu XIX i XX w., w szczególności Helena Bławatska, William Scott-Elliot i Rudolf Steiner, uznali tę książkę za (przynajmniej częściowo) opartą na ezoterycznej prawdzie, przez co wpisuje się ona również w nurt powieści okultystycznej. Bardzo wiele o Vril pisano po II wojnie światowej, kiedy to w teoriach spiskowych sugerowano, że mocą Vril zainteresowani byli naziści i że z nią właśnie wiązały się ich tajne eksperymenty.