Miłość bez odmiany mocna jako śmierć

Krzysztof Stanisław Zawisza (1666–1721), starosta i wojewoda miński, jeden z ważniejszych uczestników zawiłych politycznych rozgrywek czasów wojny północnej na obszarze Wielkiego Księstwa Litewskiego, zapalony mówca i myśliwy, okazjonalnie sięgający po pióro autor. Oprócz młodzieńczego romansu o przypadkach Agnulfa, Floresty i Tymandra pozostawił po sobie łacińskie Propositiones christiano politicae, Corollarium pareneticum, przekładaną z Wilhelma Stanihursta Boga nieśmiertelnego historię oraz niezwykle interesujące dla badacza epoki dzienniki, dokumentujące zarówno osobiste doświadczenia, jak i burzliwe wydarzenia, których świadkiem była Rzeczpospolita początków XVIII stulecia. Mnogi dorobek oratorski dygnitarza zgromadzony został przez warszawskich jezuitów i wydany pośmiertnie jako Odgłos słodkobrzmiącej melodii w nieśmiertelnej sławie żyjącego herbownego łabędzia. O pewnym poziomie kultury literackiej rodziny Zawiszów świadczy fakt, iż dwie z jego córek, Barbara Radziwiłłowa oraz Maria Beata Zawiszanka, zasłynęły własnymi tłumaczeniami francuskiej literatury romansowej. Miłość bez odmiany mocna jako śmierć albo Historyja o Agnulfie, królewicu francuskim, i Floreście, królewnie sycylijskiej (1688) to wierszowany romans w dwóch księgach o miłosnych perypetiach trojga młodych bohaterów, który został zredagowany i opublikowany przez dwudziestoletniego zaledwie Zawiszę w wyraźnym powiązaniu ze świeżo zawartym przez niego związkiem małżeńskim z Teresą Tyszkiewiczówną. Obfitująca w nagłe zwroty akcji fabuła, w której świat rycerskich ideałów miesza się z tematyką wystawianego na nieustanne próby uczucia, dostarcza świadectwa czytelniczych gustów sporej części średniej szlachty przełomu XVII i XVIII wieku, ale zarazem dowodzi rozpowszechnienia na terenie ówczesnej Rzeczypospolitej włosko-francuskich wzorców twórczości romansowej, choć trudno o jednoznaczne wskazanie źródła, z którego młody rymopis mógł korzystać.