Książka została przygotowana jako efekt projektu badawczego przyjętego do realizacji przez Komitet Badań Naukowych. Składa się z dwóch integralnie związanych ze sobą części. W pierwszej zostały omówione podstawowe przeobrażenia ustrojowe, jaki podlegała MO, począwszy od jej powołania w 1944 r., aż po przekształcenie w Policję w 1990 r. Część drugą tworzą źródła, których edycja została zamknięta na roku 1956. Zdecydowana większość z nich, przechowywana w archiwach wydzielonych, nie była wcześniej udostępniana do badań.