Mężczyźni, którzy gwałcą. Psychologia oprawcy

Książka A. Nicholasa Grotha i H. Jean Brinbaum stanowi podstawową lekturę dla każdego, kto zetknął się problematyką gwałtu. To klasyczna pozycja, która zmieniła postrzeganie przemocy seksualnej. Zawarte w niej tezy oparte są na 15-letnim, bogatym doświadczeniu klinicznym autorów i pionierskich badaniach przeprowadzonych z udziałem ponad 500 przestępców seksualnych. W sposób językowo przystępny analizuje psychologiczne i emocjonalne czynniki prowadzące do przemocy seksualnej oraz dostarcza ram do zrozumienia historii, stylów życia i motywacji gwałcicieli. A przede wszystkim ukazuje człowieka w jednej z jego najstraszniejszych postaci – sięga do najmroczniejszych rudymentów jego istoty.

Groth i Brinbaum twierdzą, że gwałt jest zawsze objawem jakiejś dysfunkcji psychologicznej, czy to chwilowej, czy też chronicznej i powtarzającej się. Jest aktem desperacji, który wynika z niezdolności jednostki do zbudowania głębokich więzi emocjonalnych, do radzenia sobie ze stresem, wymaganiami rodziny i otoczenia. Gwałciciel ucieka się do gwałtu jako ostatniej próby odzyskania poczucia własnej wartości, sprawczości i kontroli nad życiem. Konsekwencje jego zachowania nie mają żadnego znaczenia. Dlatego nie powstrzymają go względy logiczne, jak wizja kary, hańby dla rodziny lub cierpienia.

Uwaga! Książka zawiera drastyczne opisy prawdziwych wydarzeń. Osoby wrażliwe mogą doświadczyć bardzo nieprzyjemnych emocji podczas lektury. Prosimy o rozważne podejście do tej kluczowej dla badań klinicznych, lecz trudnej literatury naukowej.

Mity, stereotypy i wyobrażenia

Często uważa się, że kobieta — „gdyby naprawdę chciała” — mogłaby zapobiec napaści. Jednak wbrew obiegowym opiniom nie ma jednej skutecznej metody obrony przed gwałtem. Różne motywy kierują różnymi sprawcami i to, co odstraszy jednego napastnika, pobudzi drugiego. Opór fizyczny czasem może zniechęcić, ale w innym przypadku wywoła podniecenie. Jeśli ofiara zacznie krzyczeć, jeden napastnik ucieknie, a inny — uciszy ją siłą.

W odniesieniu do sprawcy również utrzymuje się wiele fałszywych wyobrażeń i stereotypów. Jest on często postrzegany jako seksualny frustrat, tłumiący w sobie nienasycone i perwersyjne pragnienia. Te błędne przekonania zakładają, że gwałt służy wyłącznie zaspokojeniu seksualnej żądzy, podczas gdy — jak przekonują nas autorzy — stanowi on pseudoseksualną manifestacją władzy i gniewu, motywowaną odwetem i kompensacją.

Niestety postrzeganie gwałtu jako wyrazu pożądania seksualnego prowadzi do społecznego przeniesienia odpowiedzialności z przestępcy na ofiarę, co jest nie tylko błędne, lecz przede wszystkim skrajnie krzywdzące i niebezpieczne. Skoro napastnik jest pobudzony seksualnie i kieruje swoje impulsy w stronę ofiary, to znaczy — sądzą niektórzy — że ofiara zachęcała go lub rozbudzała w nim pożądanie poprzez swoje zachowanie lub ubiór. Tego typu myślenie tworzy fundament dla całej nadbudowy mitów i stereotypów dotyczących sprawcy, przestępstwa i ofiary.

Podobne mity narosły wokół innych aspektów pseudoseksualnej agresji — molestowania dzieci, gwałtów zbiorowych, gwałtów na osobach starszych, wpływu pornografii, alkoholu i narkotyków, częstości impotencji, zachowań homoseksualnych, a także kobiet dopuszczających się gwałtów. Na kartach książki A. Nicholas Groth we współpracy z H. Jean Brinbaum prezentują nam wyniki tytanicznej pracy badawczej, mierząc się z tymi oraz innymi błędnymi wyobrażeniami na temat gwałcicieli.

Wydanie 1