Historyczno topograficzny opis miasta Jelenia Góra

J.D. Hensel - Historyczno-topograficzny opis miasta Jelenia Góra w Śląsku od jego czasów najdawniejszych do roku 1797 Ukazała się na rynku owa kronika, miejscami ciekawa, miejscami nużąca. Napisana przez jeleniogórskiego nauczyciela jest źródłem ciekawotek, ale i wiedzy o mieście. Może ktoś będzie zainteresowany jej fragmentami... Wprawdzie od długiego czasu była Jelenia Góra jednym z najważniejszych miast Śląska, i wielce była podziwiana w Górach; a każdy, kto ją odwiedził tak wielkie upodobanie w jej położeniu i wyglądzie znajdował, że słynną stała się dzięki niektórym śląskim poetom, a i opisywana była przez pisarzy; o ile znanym, więcej nawet: sławnym była miastem przez swą historię w odległych krajach, o tyle nigdy nie była opisana dokładnie lub też nieznana była w swej pełnej krasie. Niewiele można było o niej odnaleźć we wszelkich zwyczajnych opisach Ziemi. Najczęściej o niej wspominano nieledwie, a Kamienna Góra preferencje otrzymywała, najpewniej jedynie przez wzgląd na wojny śląskie i działania wojenne tam się odbywające, choć przecież już w dawnych czasach Kamienna Góra ustępowała ludnością i bogactwem Jeleniej Górze, czego dowodem są zachowane jeszcze spisy czy to nakładanych podatków, czy to liczby ludności. W niektórych pomniejszych opisach geograficznych i mapach nie sposób odnaleźć Jeleniej Góry zgoła wcale. Nie łatwo jest także wyjaśnić, dlaczego tak rzeczy się miały. O ile mnie pamięć nie myli, pierwszym, który nadał jej odpowiednie znaczenie w porównaniu z innymi miastami, był pan profesor Fabri, odbywszy podróż po Śląsku i Jelenią Górę odwiedziwszy. Büsching był tym, który opisał każde miasto, jednak nie nadał Jeleniej Górze takiego znaczenia, na jakie ona zasługuje; co jednak należy mu przebaczyć, jako że nigdy w Jeleniej Górze nie stanął, a zatem jej nie widział, a nie łatwo było podówczas otrzymać pełnego jej opisu, wszelako dostarczono mu opis dość szczegółowy, który zamieścił w swoim „Magazin für die neue Historie und Geographie” ("Magazynie nowożytnej historii i geografii") w 13 części, na stronie 343. Jednak i ten opis ograniczał się do ogólników. Hirschberger Merkwürdigkeiten ("Jeleniogórskie Ciekawostki") przez M. Zellera, niezwykłej pilności nauczyciela jeleniogórskiego liceum, wydrukowane w roku 1720 w Jeleniej Górze przez Dietricha Krahna zawierają wprawdzie wiele, lecz niczego pełnego, a przy tym także wiele niepotrzebnego i zbędnego. I tak to ani Ślązak, ani cudzoziemiec nie otrzymał pełnej wiedzy o Jeleniej Górze. Od owych czasów zmieniło się wiele i - rzec mogę - biorąc