Sprzeczność między strukturą Rzymu jako miasta-państwa a wymogami światowego Imperium Romanum doprowadziła do kryzysu we wzajemnych stosunkach Rzymian i ludności prowincji, Rzymian i sprzymierzeńców italskich jak również w stosunkach między różnymi grupami obywateli rzymskich. Prowincje zdane na łaskę i niełaskę namiestników domagały się większej kontroli ze strony władz centralnych, sprzymierzeńcy upośledzeni politycznie i ekonomicznie żądali praw obywatelskich , senatorowie i ekwici wydzierali sobie przywilej bezkarnego łupienia prowincji, wieśniacy nie wytrzymując konkurencji ze strony wielkiej własności ziemskiej, opartej na pracy niewolników, przenosili się masowo do miasta.
[fragment wstępu]