Celem niniejszej syntezy jest ukazanie znaczenia i przeszłości Mazowsza widzianego w różnej skali: regionalnej, ogólnopolskiej, europejskiej i - już w czasach nowożytnych - jeszcze szerszej, światowej. Dorobek jego przeszłości stanowi w szerszym lub węższym zakresie oryginalny wkład do wielkości kultur stanowiącej bogactwo wspólnoty polskiej i europejskiej. Tom I obejmuje czasy od X do XVI w.