Dumy i dumki z rusałki dniestrowej zaczerpnięte

Oferujemy tomik zawierający przekłady starych dum i dumek ukraińskich, chyba nie zawsze - i nie od razu - zda sobie sprawę, jak znaczną rolę odegrały te pozorne błahostki w dziele rozwoju kultury ukraińskiej. A także w procesie kształtowania ukraińskiej świadomości narodowej. No bo cóż... Dumy i dumki, wiadomo. Rzewne, śpiewne, chwytające za serce, przywodzące na pamięć wydarzenia z bezkresu Dzikich Pól lub kniej Czarnohory... I tyle. Otóż wypada stwierdzić, iż utwory o których tutaj mowa, zostały zebrane za sprawą i z inspiracji słynnej Ruskiej Trójcy i zamieszczone jako osobna część w almanachu Rusałka Dniestrowa. Było ich trzech: Markian Szaszkiewicz, Iwan Wahylewicz i Jakub Hołowacki. Przyszło im działać w atmosferze marazmu i zastoju kulturalnego, jaki panował wśród ukraińskiej (ruskiej) ludności zamieszkującej Galicję Wschodnią. Wiodącą wśród nich rolę odgrywał Szaszkiewicz, z czasem autor wielu znaczących utworów poetyckich, jak na przykład Wesniwki („Konwalii”). Wszyscy trzej studiowali na Uniwersytecie Lwowskim oraz byli alumnami grekokatolickiego seminarium duchownego. Cóż, sami wyrośli przecież jako synowie unickich księży, co nikogo nie zdziwi, jeśli weźmiemy pod uwagę, iż to właśnie grekokatolicki kler stanowił trzon dość szczupłej grupy ówczesnej inteligencji ruskiej. Wszyscy trzej tu wymienieni mówili w swoim gronie językiem l u d o w y m, próbując nadto upowszechniać tworzony przez siebie mozolnie język literacki. I marzyli, marzyli bez końca o własnej kulturze, zwłaszcza literaturze wyrosłej w oparciu właśnie o propagowany przez nich język. A w dalszej perspektywie – o jakże wytęsknionym odrodzeniu narodowym Ukraińców. W latach trzydziestych grupowała się wokół nich postępowa młodzież rusko-galicyjska, entuzjastycznie podchodząca do hasła szeroko pojętego samokształcenia i oświaty. Bo lud – chcąc w nim rozbudzić świadomość narodową – należało najsampierw oświecić.