Charakter prawny decyzji o ubezwłasnowolnienie w sądowym stosowaniu prawa

Niniejsza książka ma charakter interdyscyplinarny. Może stanowić źródło wiedzy zarówno dla cywilistów zainteresowanych tą problematyką, jak i dla teoretyków prawa. Monografia może być także pewną wskazówką dla biegłych lekarzy psychiatrów, którzy w swej praktyce medycznej borykają się z problemami w niej poruszanymi. Z pewnością można ją także potraktować jako materiał uzupełniający dla praktyków prawa: sędziów i prokuratorów, którzy w swej praktyce orzeczniczej stykają się z problematyką ubezwłasnowolnienia. Czytelników znaleźć może wśród pracowników Domów Pomocy Społecznej, Pracowników Miejskich Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie, gdyż zagadnienia w niej poruszone są im żywo znane. Zamierzeniem Autorki nie było kompleksowe opracowanie problematyki prawnej i prawniczej ubezwłasnowolnienia, lecz przede wszystkim wskazanie, w oparciu o poglądy wypracowane na gruncie dogmatyki prawa cywilnego, na wewnętrznie złożony charakter decyzji o ubezwłasnowolnienie. Problematyka poruszona w monografii ma wymiar zarówno empiryczny (rola opinii biegłego, wiedza medyczna, na której opinie te się wspierają), jak i analityczny - i to zarówno w sensie dogmatycznoprawnym (analiza przepisów regulujących instytucję ubezwłasnowolnienia), jak i teoretycznoprawnym (problem adekwatności pojęć służących wyjaśnianiu prawnych regulacji i praktyki ich stosowania - np. takich, jak decyzja konstytutywna, związana). Z prawniczego punktu widzenia pracę usytuować można zarówno w nurcie badań teoretyczno-prawnych, jak i dogmatyczno-prawnych. Analizy teoretyczno-prawne nie stanowią jednak samodzielnego przedmiotu rozważań, gdyż tezy teorii prawa są w pracy tylko aplikowane, dostarczając narzędzi służących porządkowaniu (wyjaśnianiu) i rozwiązywaniu problemów z zakresu doktryny prawa cywilnego podejmujących podjęty w pracy problem. Problem badawczy, wokół którego koncentrowały się poszukiwania Autorki, ma zatem charakter wielopłaszczyznowy (językowy, socjologiczny, psychologiczny i aksjologiczny). Spis treści: Wstęp Rozdział 1 Prawne przesłanki ubezwłasnowolnienia z perspektywy nauk medycznych 1.1. Choroba psychiczna 1.2. Niedorozwój umysłowy 1.3. Zaburzenia psychiczne 1.4. Przesłanki psychologiczne Rozdział 2 Pozaźródłowe przesłanki oraz skutki prawne decyzji o ubezwłasnowolnienie 2.1. Dodatkowe przesłanki ubezwłasnowolnienia 2.1.1. Wiek 2.1.2. Celowość ubezwłasnowolnienia 2.2. Skutki cywilno-prawne decyzji o ubezwłasnowolnienie całkowite 2.2.1. Utrata zdolności do czynności prawnych 2.2.2. Zakaz zawierania związku małżeńskiego 2.2.3. Możliwość zgłaszania wniosku o wszczęcie postępowania o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia 2.3. Skutki cywilno-prawne ubezwłasnowolnienia częściowego 2.3.1. Zakaz dokonywania czynności prawnych rozporządzających i zobowiązujących bez zgody przedstawiciela ustawowego 2.3.2. Bezwzględna nieważność jednostronnej czynności prawnej 2.3.3. Czynności dokonane samodzielnie przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych 2.3.4. Czynności cywilnoprawne, dla których ważności potrzebne jest zezwolenie sądu 2.3.5. Samodzielne zawieranie umów w drobnych sprawach życia codziennego i rozporządzanie swoim zarobkiem Rozdział 3 Decyzja o ubezwłasnowolnienie jako czynność prawa procesowego 3.1. Rola biegłego w kształtowaniu decyzji sądu w postępowaniu o ubezwłasnowolnienie 3.2. Doradca tymczasowy jako forma pomocy prawnej dla osoby ubezwłasnowolnionej 3.3. Rola prokuratora w postępowaniu o ubezwłasnowolnienie 3.4. Decyzja o ubezwłasnowolnienie a zasada swobodnej oceny dowodów Rozdział 4 Teoretyczno-prawna charakterystyka decyzji o ubezwłasnowolnienie 4.1. Ubezwłasnowolnienie a decyzyjny model stosowania prawa 4.1.1. Swobodna a związana decyzja stosowania prawa 4.1.2. Decyzje ustalające a decyzje stwierdzające 4.1.3. Podstawa prawna a reguła decyzji o ubezwłasnowolnienie 4.1.4. Decyzja sądu jako decyzja cząstkowa i finalna 4.1.5. Decyzja sądu jako decyzja stwierdzająca fakty 4.1.6. Decyzja sądu jako decyzja kształtująca skutki 4.1.7. Decyzja sądu jako decyzja prawna i faktyczna 4.1.8. Decyzja o ubezwłasnowolnienie jako decyzja o charakterze celowościowym 4.1.9. Decyzja sądowa jako decyzja poznawcza i rozpoznawcza 4 2 Problem oceny faktów w decyzji o ubezwłasnowolnienie 4.2.1. Ocena faktów w decyzji sądu 4.2.2. Ocena faktów w decyzji biegłego Rozdział 5 Klasyfikujący versus typologiczny charakteru pojęć - przesłanek decyzji o ubezwłasnowolnieniu 5.1. Pojęcia typologiczne 5.2. Ubezwłasnowolnienie - analiza pojęcia 5.3. Pojęcie niedorozwoju umysłowego 5.4. Pojęcie choroby psychicznej 5.5. Pojęcie zaburzeń psychicznych Rozdział 6 Decyzja o ubezwłasnowolnienie w świetle badań empirycznych 6.1. Przesłanki uzasadniające dobór grupy badawczej 6.2. Warunki i właściwości osobiste osób, których dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie 6.2.1. Wiek 6.2.2. Niepełnosprawność 6.2.3. Płeć, stan cywilny 6.2.4. Warunki ekonomiczne 6.2.5. Świadomość prawna 5.3. Rodzaje ubezwłasnowolnienia i charakter przesłanek na przykładzie akt sądowych Sądu Okręgowego we Wrocławiu Rodzaje rozstrzygnięć Sądu Okręgowego we Wrocławiu w sprawach o ubezwłasnowolnienie 6.4.1. Umorzenie postępowania 6.4.2. Oddalenie wniosku o ubezwłasnowolnienie 6.4.3. Uchylenie postanowienia o ubezwłasnowolnieniu 6.4.4. Zmiana ubezwłasnowolnienia częściowego na całkowite 6.5. Charakterystyka wniosku i wnioskodawców w postępowaniu o ubezwłasnowolnienie 6.6. Uczestnicy postępowania 6.7. Opinia sądowo-psychiatryczna 6.8. Postanowienia sądu 6.9. Adwokat i doradca tymczasowy 6.10. Konkluzja Rozdział 7 Wnioski Wykazy i spisy Wykaz literatury Wykaz orzeczeń Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego Orzeczenia Sądu Najwyższego Orzeczenia Sądu Apelacyjnego Wykaz aktów normatywnych Inne źródła Wykaz skrótów