Ćakra, czyli kołowa historia Indii

Najdłuższy okres w dziejach Indii – od czasów pradawnych do podboju muzułmańskiego w XIII wieku – pozostawił badaczy bez źródeł. Indusi pisali poematy, dramaty, traktaty o polityce, encyklopedie teatralne i mitologie, ale nie pisali historii na bieżąco. Natomiast uczyli jej. Dziwne to. Jeśli się potrafi napisać Mahabharatę, to powinno się umieć opisać rok po roku wydarzenia, których jest się świadkiem. Grecy i Rzymianie umieli to robić. Nie dosyć, że opisali siebie, to jeszcze zajmowali się innymi, w tym także Indusami. Żeby jednak opisywać dzień po dniu, trzeba znać linearną koncepcję czasu. Indusi jej nie znali. Zresztą linearna koncepcja czasu wymaga definicji czasu a tej nie znajdziemy nawet w „Historii czasu” Stephena Howkinga. We wszystkich filozofiach tradycyjnych i religiach świata czas jest uważany za wroga i oszukańca, więzienie i izbę tortur – pisał Aldous Huxley, natomiast Octavio Paz, zresztą były ambasador Meksyku w Indiach (podał się do dymisji ze wstydu po masakrze studentów swego własnego uniwersytetu UNAM (Universidad Nacional Autonomo de Mexico) uważa, że czas jest znakiem egzystencji i że historia jest wielkim budowniczym ruin.