Bibliotekarz

"Pisarz Dmitrij Aleksandrowicz Gromow (1910-1981) dokonał dni w całkowitym zapomnieniu."

Jelizarow rozpoczyna powieść cytatem z Płatonowa, mówiącym, że wiader i traktorów można naprodukować wiele, ale pieśni i wzruszeń tak produkować się nie da, więc są cenniejsze niż rzeczy... I pieśni rzeczywiście pełnią tu wielką rolę (szkoda tylko, że tłumacz przetłumaczył tytuły - ciężko odtworzyć, o które chodzi): zagrzewają do walki, dodają otuchy, cieszą - "czytelnicy" zdają się świadomi mocy pieśni. Jelizarow je zaś docenia, ponieważ sam jest bardem - nagrał już 6 płyt. W powieści pieśni rodem z ZSRR trzymają bohaterów na krótkiej smyczy mentalności i wspomnień a podobną rolę pełni też literatura: zapewnia sztuczną realność i wzruszenia, pozwalając przeżyć w beznadziejności i dzięki temu tworzyć sekciarską wspólnotę - trwalszą niż prawdziwa rodzina. Niewątpliwie czytelnicy Gromowa to ludzie Księgi - jak Żydzi ze swym Talmudem, mahometanie z Koranem, czy chrześcijanie z Biblią. Komuniści też wierzyli w świętość napisanego - wystarczy sobie przypomnieć rolę budujących haseł i tabliczek z najrozmaitszymi zakazami. Tyle, że księgi zwolenników Gromowa działają na sposób stricte magiczny, bo przy zachowaniu 2 warunków lektury - uważnego i nieprzerwanego czytania - czytający fizycznie doznają ich cudownego działania: nie czują bólu, są przekonujący, nieustraszeni, doznają radości lub spokoju. I są niewątpliwie sektą "wąchaczy książek" - tylko oryginalne wydanie z epoki (żadne kopie...