Białość

Jon Fosse, laureata najważniejszej nagrody literackiej świata, serwuje czytelnikowi niewiele ponad czterdzieści stron zrytmizowanej prozy, wymykającej się jednoznacznej interpretacji.

Niesiony nudą bohater (i zarazem narrator) „Białości” wsiada do samochodu, rusza w podróż bez celu i grzęźnie. W głębi gęstego lasu i we własnych myślach, uczuciach, wspomnieniach i wyobrażeniach. Podążając za nim w poszukiwaniu pomocy, coraz głębiej wchodzimy w ciemny las. Prowadzeni strumieniem świadomości, balansujemy na granicy jawy i snu, tego co realne i nierzeczywiste.

Wbrew tytułowi, sporo jest w „Białości” czerni i szarości. Najmocniej wybrzmiewa dojmująca samotność bohatera, której odczuwanie potęgują okoliczności w jakich się znalazł; dźwięcząca w uszach cisza, ciemność i pustka. Fosse maluje słowem przejmujący obraz przemijania i śmierci. Tworzy portret rodzinnych relacji i tęsknoty za bliskimi. Stawia pytania o wiarę, w Boga i zjawiska nadprzyrodzone. Nieustannie prowokuje do zanurzenia się w głąb własnych myśli i emocji, do przefiltrowania doznań bohatera przez własne doświadczenia.

Jest w „Białości” jakaś hipnotyzująca moc. Fosse uwodzi czytelnika melodią zdań i przestrzenią, którą każdy zagospodaruje inaczej. Krótka nowelka, do przeczytania w kilkadziesiąt minut, a rozmyślania godzinami. Cieszę się, że „Septologia” już czeka na mojej półce.

Przełożyła Iwona Zimnicka

Z całym szacunkiem do pana Jona, ale nie spotkałam jeszcze pisarza z tak męczącym stylem. Nie jest to obelga oczywiście, bo często się zdarza, że ta trochę ambitniejsza literatura jest trudna, ale Białość ma jakieś 40 stron, a czuję się jakbym ukończyła Ironmana. Te zdania wielokrotnie złożone, te dialogi wpisane w narrację.Septologii od kilku miesięcy nie mogę skończyć.

Gość wsiada do samochodu i jedzie przed siebie. Bez jakiejkolwiek refleksji, celu. Prowadzi mechanicznie. Z transu wytrąca go brak możliwości dalszej jazdy. Porzuca więc samochód i udaje się do okolicznego lasu, w którym napotyka Coś, tytułową Białość, która może być wszystkim i niczym.

Z pozoru o tym właśnie jest ta nowela - o niczym.

Ale ale. Ona jest niepowtarzalna. Malutka, mieszcząca się w dłoni, z kilkoma kartkami, a tak mocno wykraczająca poza ramy papieru. Kojarzycie ten obrazek z górą lodową, która ledwo wystaje ponad poziom wody, a pod spodem jest moloch? Taka jest właśnie Białość. Książeczka, która kryje w sobie niezliczoną ilość interpretacji. Każdy Czytelnik dostrzeże w niej coś innego, odbierze na swój sposób.

Niesamowita.

Uważam, że sposób odbioru zależy od naszej kultury, obycia, miejsca w społeczeństwie, wychowania, lęków, doświadczeń. To wszystko zsumuje się w obraz postrzegania nowelki Noblisty.

Każda z tych interpretacji będzie dobra, aktualna, prawidłowa. Wydaje mi się, że żadnej nie możemy negować, ponieważ pozwalają na to ramy fabuły.

To co spotkało głównego bohatera, ta bezmyślność i mechanizm, wydarzyło się każdemu z nas. Z tego faktu uważam, że wszyscy nosimy w sobie białą istotę. Wszyscy żyjemy w rzeczywistości Białości. Nowelka dla każdego, o każdym z nas.

Ukłony dla Autora.

Krótka nowelka licząca niespełna 40 stron wymęczyła mnie przeogromnie. Zapamiętałam z niej bohatera, który pod wpływem nudy wyrusza samochodem przed siebie, dociera do lasu i gdy do niego wkracza gubi się. Od tego momentu było coraz gorzej. Wszystko za sprawą nawarstwiających się pytań bez odpowiedzi, które były niczym potok słów, z którego nic nie wynika. Spodziewałam się tąpnięcia, czegoś, co wyrwie mnie z zakleszczającej spirali pytań. Nie odnalazłam w niej głębszego sensu, nie dla mnie proza noblisty. Napisana strumieniem świadomości Białość kojarzy mi się wyłącznie z wynurzeniami schizofrenika, nie wyskoczyłam z przysłowiowych butów.
Zastanawia mnie geneza tej nowelki, szkoda, że autor nie napisał kilku słów od siebie.

Oryginalna na pewno, specyficzna I nie dla każdego.
Być może jeszcze do niej wrócę, póki co nie zrozumiałam kontekstu, nie zamierzam również nikogo zniechęcić.