Naukowy postęp sprzężony jest nieodmiennie z paradoksem: im bliżej rozwiązań problemów badawczych, tym więcej przybywa nowych zagadek i tajemnic stanowiących wyzwanie dla nauki. Szczególnie widoczne jest to w sferze wiedzy o wszechświecie, historii Ziemi, o ewolucji gatunku ludzkiego, rozwoju cywilizacji. W czternastu esejach autor podsumowuje osiągnięcia astronauk i innych dyscyplin naukowych na tym polu, tropi anachronizmy cywilizacyjne w historii ludzkości, przedstawia istotę zagadki życia w kosmosie, zastanawia się nad ETI i perspektywami poszukiwania rozumnego życia w Galaktyce, odsłania bezradność wobec białych plam w ewolucji Homo sapiens. Dyskretnie ujawnia przy tym własne stanowisko wobec tych spraw. Z bogatej literatury naukowej i popularnonaukowej odrzuca teorie i hipotezy o charakterze fantasy lub taniej sensacji, skupia uwagę na tych rzetelnych i ostrożnie formułowanych. Obraz wszechświata, życia na Ziemi, jaki się z nich wyłania, jest jednak nie mniej fantastyczny i zmusza do refleksji każdy rozbudzony poznawczo umysł.