“Oślepiające i niszczące jest działanie ideologii; mniejsza o to jaka twoja ideologia, gdy poczujesz się dzięki niej w posiadaniu "prawdy nieomylnej", gotów jesteś z czystym sumieniem rabować, palić i zabijać. Żadna rewolucja nie może się obyć bez żelaznej ideologii, ideologia zaś domaga się wybicia w pień wrogów, prawdziwych lub urojonych.”
Piąty tom „Pism zebranych” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego to zarazem trzeci już tom „Dziennika pisanego nocą”. I jednocześnie pierwszy, w którym pojawiają się opowiadania: „Gruzy”, „Piętno”, „Ugolone ...