Stanisława Przybyszewska

Stanisława Przybyszewska – polska dramatopisarka i powieściopisarka.

Była córką pisarza Stanisława Przybyszewskiego i malarki Anieli Pająkówny. Wychowywała ją tylko matka. Aniela Pająkówna z córką wielokrotnie zmieniała miejsce pobytu: od Lwowa przez Wiedeń, Zurych i Monachium do Paryża, gdzie matka zmarła w 1912 na zapalenie płuc. Opiekunami małoletniej Stanisławy zostali Wacław i Zofia Moraczewscy oraz wujostwo Helena i Marcin Barlińscy. Dzięki ich dbałości otrzymała bardzo staranne wykształcenie. Po dziesięciu latach pobytu za granicą, w połowie 1916 wróciła do kraju. W Krakowie kontynuowała naukę w żeńskim seminarium nauczycielskim i po odbyciu praktyki pedagogicznej w szkole ludowej w Nowym Sączu, w 1920 zdała egzamin dojrzałości w IV Gimnazjum Realnym w Krakowie. Po maturze przeniosła się do Poznania, gdzie od ponad roku przebywał jej ojciec z drugą żoną Jadwigą primo voto Kasprowiczową.

W Poznaniu otrzymała posadę na poczcie, wkrótce jednak z niej zrezygnowała, niezadowolona z mechanicznego charakteru swojej pracy. Rozpoczęła studia muzyczne w poznańskim konserwatorium. W następnym roku zapisała się na poznański uniwersytet, gdzie przez jeden trymestr uczęszczała na wykłady na wydziale filologicznym. Samodzielnie studiowała ekonomię, psychologię i podstawy nauk socjologicznych. W tym czasie zarabiała jako nauczycielka. W 1922 debiutowała w XIV tomie poznańskiego „Zdroju” przekładem prozy poetyckiej Marcela Lenoira pt. Myśli o malarstwie.

W 1922 przeniosła się do Warszawy. W 1923 poślubiła malarza Jana Panieńskiego poznanego podczas pobytu w Poznaniu. Natychmiast potem oboje wyjechali do Gdańska, gdzie Panieński był nauczycielem rysunków w Gimnazjum Polskim. Zamieszkiwali skromny pokój w budynku na placu gimnazjalnym. Aktywnie uczestniczyli w życiu kulturalnym polskiego środowiska w Wolnym Mieście, biorąc udział w pracach Macierzy Szkolnej i Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki. W 1925 Jan Panieński wyjechał na studia artystyczne do Paryża, gdzie zmarł nagle pod koniec tegoż roku. Przybyszewska bezskutecznie starała się o etat nauczycielski w Gimnazjum Polskim; udało jej się tylko zachować bezpłatnie dotychczasowe mieszkanie.

W latach 1929–1933 otrzymywała zasiłki i stypendia Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W tym trudnym okresie otrzymywała pomoc finansową od ciotki Heleny Barlińskiej i przyrodniej siostry Iwy (córki Dagny Juel, primo voto Bennet, później od 1947 secundo voto Dahlin[2]). Była osobą schorowaną i zreumatyzowaną. Od lekarza otrzymywała recepty na środek przeciwbólowy, morfinę, której małe porcje pozwalały jej na znośną egzystencję. Zmarła 15 sierpnia 1935 z wycieńczenia i biedy.