Związek Radziecki w myśli politycznej polskiej opozycji w latach 1976 - 1989

"Rosja w polskiej myśli politycznej zawsze zajmowała bardzo ważne miejsce. Z powodów geopolitycznych polska racja stanu ciągle musiała definiować swoje stanowisko wobec wschodniego sąsiada. Opracowanie Marka Golińczaka jest analizą takiej właśnie postawy. To ciekawe omówienie poglądów, które reprezentowali przedstawiciele polskich środowisk opozycyjnych schyłkowego okresu PRL. Jak się okazuje, drugoobiegowe publikacje wspomnianego czasu były areną zażartych dyskusji dotyczących postrzegania Związku Radzieckiego. Wszyscy uczestnicy sporów generalnie zgadzali się, iż pojałtański stan stosunków na linii Warszawa-Moskwa był niezwykle krzywdzący dla Polaków i koniecznie należało go zmienić. I, jak dowodzi Marek Golińczak, na tym właściwie zgoda się kończyła. Omawiane przez Autora problemy pokazują, jak bardzo zróżnicowane w swych poglądach były polskie środowiska opozycyjne lat 70. i 80. XX wieku.

Wykorzystując imponującą ilość materiałów źródłowych Autor w zajmujący i jasny sposób przedstawia percepcję polityki wewnętrznej, jak i zagranicznej Kremla, postrzeganie władz radzieckich czy wreszcie opozycyjne propozycje prowadzenia polskiej polityki tak wobec Moskwy, jak i krajów, które wchodziły w skład ZSRR. Szczególne miejsce, oprócz Rosji, zajęły w rozważaniach Ukraina, Białoruś i Litwa."
(fragment recenzji dr. hab. Zdzisława Cuttera)