Zagrożenie ubóstwem i wykluczeniem społecznym w wyniku restrukturyzacji przemysłu węglowgego w województwie ślaskim - mity i fakty

Badania nad ubóstwem należą w IPiSS do wieloletniej tradycji. W latach 90. Instytut wydał dwie duże prace 'Polska bieda' oraz 'Polska bieda II', które zawierały wyniki podstawowych rozpoznań o charakterze ilościowym. W warstwie metodologicznej porządkowały one pomiar ubóstwa oraz rekomendowały stosowanie sprawdzonych i uzgodnionych z GUS podejść i wskaźników. Ugruntowały sposób podawania oraz ciągłość informacji o skali i głębokości ubóstwa w Polsce. Wpłynęły też na uwzględnianie w polityce społecznej trafniejszych metod zwalczania ubóstwa i pomocy ubogim. Po wejściu Polski do UE badania nad ubóstwem nabrały nowej dynamiki. Komisja Europejska oraz Eurostat proponują rozszerzenie kategorii ubóstwa o wykluczenie społeczne, wprowadzenie w szerszym zakresie badań panelowych, łączenie metod ilościowych z jakościowymi oraz postulują nowe wskazniki pomiaru. Ponadto zwalczanie ubóstwa i wykluczenia społecznego stało się celem strategii polityki społecznej UE, realizowanej wspólnie z krajami członkowskimi. Jednocześnie zjawisko ubóstwa i wykluczenia społecznego nabrało wyrazistości, głównie w związku z trudnym rynkiem pracy, jaki pod koniec lat 90. zaczął się w Polsce kształtować. W tej sytuacji powstała potrzeba pogłębienia badań nad warunkami życia ludności, nad nowym kontekstem ubóstwa i wykluczenia społecznego, nad nowymi sposobami ich prezentowania oraz politycznego działania na rzecz ich zwalczania. Powstał projekt 'Ubóstwo i wykluczenie społeczne oraz metody ich zwalczania' realizowany pod kierunkiem prof. dr hab. Stanisławy Golinowskiej zwany potocznie 'Polska bieda III', którego wyniki będą prezentowane w kolejnych zeszytach. Przekazywana Czytelnikom publikacja - to właśnie pierwszy z takich zeszytów, będący raportem jednego z wielu badań projektu. Zaprezentowano w nim wyniki badań przeprowadzonych na śląsku wśród górników w warunkach restrukturyzacji przemysłu węglowego. Badania te są ważnym przyczynkiem do analizy zasadniczej kwestii socjalnej współczesnej Polski: wykluczenia z rynku pracy i jego destrukcyjnych skutków. Są też podstawą do namysłu jak pomagać, aby powstawały warunki i motywacje do aktywizacji i satysfakcjonującego życiowo dostosowania w sytuacji zmiany.