WSTĘP: „MĘŻCZYŹNI NIE OPOWIADAJĄ KOBIETOM O WOJNIE” 5 CZĘŚĆ I. MITY I IDEOLOGIE 13 I. WOJNA A MĘSKOŚĆ 15 1. Wynalazek męskości 15 2. Ideologia męskości militarnej 23 3. Rytuał, święto, metafizyka i mistyka, czyli pułapka męskości militarnej 27 4. Mechanizm rozłączenia 46 II. IDEOLOGICZNA TRIADA: WOJNA – MĘSKOŚĆ – BOHATERSTWO 55 1. Homer – męskość heroiczna 56 2. Tyrteizm – męskość ofiarnicza 60 3. Idea rycerstwa 62 4. Od Don Kichota do Robinsona Cruzoe – kryzys męskości rycerskiej 67 5. Mit sarmackiego wojownika 73 6. Romantyzm – męskość między bohaterstwem a tragizmem 86 6.1. Epoka męskiego bohaterstwa 86 6.2. Romantyczne wzory męskości militarnej 93 6.3. Erotyczny trójkąt: mężczyzna – kobieta – ojczyzna 103 6.4. Mit męskości ułańskiej 107 6.5. Tragizm heroizmu 122 7. 1863-1939: Męskość versus nowoczesna wojna 124 7.1. Od kryzysu męskości do obietnicy wielkiej przygody 124 7.2. Sienkiewicz – Żeromski: reaktywacja ideologicznej triady 128 7.3. Rzeź 132 CZĘŚĆ II. KONFRONTACJE 141 I. POKOLENIE WOJENNE 143 1. Wojna jako doświadczenie pokoleniowe 143 2. Hegemonia męskości żołnierskiej 148 3. Mit poety-żołnierza 150 4. Wychowanie żołnierskie 154 II. TRUBADUR NA WOJNIE, CZYLI SEN O ŻOŁNIERSKIM CZYNIE (BOJARSKI) 167 1. „Własną małością zrozpaczony” – Bojarskiego marzenie o wielkości 167 2. „Jak boli” – pokoleniowa reakcja na klęskę września 174 3. Piosenki żołnierskie a mitologia męskości ułańskiej 180 4. Poezja i czyn 188 5. Żołnierze, dziewczyna i… idea 194 III. MITOLOGIA MĘSKOŚCI W KAMIENIACH NA SZANIEC ALEKSANDRA KAMIŃSKIEGO 204 1. Książka pokolenia 204 2. Męska narracja biograficzna (Kamienie na szaniec Karola Koźmińskiego) 209 3. „Twardość i szorstkość, męskość i pewność siebie” 213 IV. ANIOŁ NA WOJNIE, CZYLI MĘSKI KOMPLEKS SŁABOŚCI (BACZYŃSKI) 226 1. Baczyński między kobiecością a męskością 226 2. „Ale ciąży ten pancerz” – figury męskości: rycerz i anioł versus żołnierz 232 3. „Ciemne miłowanie” – figury męskości: mąż i ojciec versus żołnierz 246 4. „Lęk niemęski, przed słabością” 258 5. „Ojcze, na wojnie twardo” – fatum żołnierskiego dziedzictwa i azyl kobiecości 268 V. HOMER NA WOJNIE, CZYLI OD PSYCHOLOGII MĘSKOŚCI DO ETYKI MĘSKOŚCI (GAJCY) 283 1. „Młodzi idą na wojnę” 283 2. Prawo do męskiego strachu (Twarzą w noc; Paweł) 291 3. Fantazmat kobiecości ocalającej (Cena) 295 4. Męska wojenna trauma i kobieca empatia (Trzy śmierci) 303 5. „Piękne, męskie życie przy boku swej ukochanej” (Homer i Orchidea) 315 ZAKOŃCZENIE 323 BIBLIOGRAFIA 326 INDEKS OSÓB 347