Opinia na temat książki Władze Królestwa Polskiego wobec chasydyzmu.

Chasydyzm, który powstał na ziemiach polskich, aż do czasów Holocaustu był najpopularniejszym ruchem w judaizmie, szczególnie atrakcyjnym dla mieszkańców małych miasteczek. Marcin Wodziński jest jednym z tych historyków ruchu chasydzkiego, którzy badają jego relacje z otoczeniem w burzliwym wieku XIX – okresie głębokich transformacji społecznych, gospodarczych i kulturowych. W pracy Władze Królestwa Polskiego wobec chasydyzmu. Z dziejów stosunków politycznych, przedstawił zaangażowanie ruchu chasydzkiego w politykę na wielu płaszczyznach, starając się uchwycić złożoność zjawiska, które stanowiło splot wielu czynników i motywacji. Książka jest kontynuacją zainteresowań autora, który wcześniej w pracy Oświecenie żydowskie wobec chasydyzmu. Dzieje pewnej idei, opisał zagadnienie konfrontacji chasydyzmu z oświeceniem żydowskim na ziemiach centralnej Polski. Tym razem autor analizuje skomplikowane stosunki polityczne między władzami Królestwa Polskiego a ruchem chasydzkim, traktując ten ruch nie tylko jako przedmiot polityki władz, ale także jako aktywnego uczestnika toczącej się gry politycznej. W takim ujęciu daje odpowiedź nie tylko na pytania, w jaki sposób pojawienie się chasydyzmu wpłynęło na projekty polityczne władz Królestwa oraz jak polityka państwa wpłynęła na chasydyzm, ale również zauważa, że pojawienie się chasydyzmu miało wpływ na relacje całej społeczności żydowskiej z władzami. To co w pracy jest szczególnie interesujące, to oparte na bogatej kwerendzie źródłowej przykłady wpływu przedstawicieli chasydyzmu na władze państwowe i dostrzeżenie konsekwencji tych starań. Autor, pieczołowicie rekonstruując wydarzenia i dokonując ich interpretacji, dochodzi do wniosku, że na politykę władz wobec chasydyzmu miały wpływ nie plany i określona strategia działania państwa, ale raczej biurokratyczna mentalność i praktyki urzędników wszystkich szczebli. W tej sytuacji tak nieokreślone i zależne od różnych czynników postawy administracji miały większy wpływ na politykę państwa wobec społeczności chasydzkiej niż czynniki merytoryczne. Książka składa się z sześciu rozdziałów. (…) Marcin Wodziński w swojej pracy podkreśla, że angażowanie się w politykę, aktywność i skuteczność działań chasydzkich przywódców jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech chasydyzmu polskiego XIX w. Ta skuteczność działań nie mogła też pozostać bez wpływu na ocenę chasydyzmu przez całą społeczność żydowską, co z kolei decydowało także o dynamice rozwoju ruchu na ziemiach polskich. Praca Władze Królestwa Polskiego wobec chasydyzmu. Z dziejów stosunków politycznych powstała w oparciu o kwerendę źródeł archiwalnych i drukowanych, uzupełnionych bogatą literaturą przedmiotu, także w językach angielskim, hebrajskim, jidysz. Dla każdego interesującego się historią Żydów polskich jest to niezwykle cenne źródło informacji o chasydyzmie, traktowanym tu jako ruch społeczny, będący aktywnym uczestnikiem życia politycznego. Cadycy, jak wynika z pracy, to nie tylko „radośni mistycy żydowscy”, ale także gracze na politycznej scenie, świadomi swoich praw i umiejący je wykorzystywać. Polityczne zaangażowanie cadyków, konsekwencja i znajomość reguł polityki, a przede wszystkim obserwowana przez ogół żydowski skuteczność działań, to z pewnością jeden z czynników, który wpłynął na wzrost popularności i rozwój ruchu chasydzkiego na ziemiach polskich.

Marcin Wodziński Władze Królestwa Polskiego wobec chasydyzmu. Z dziejów stosunków politycznych, Wrocław 2008, Studia Muzealno-Historyczne 2014, t. 6, s. 249-252