Święta i Boska Liturgia Świętego Apostoła Jakuba, brata Pańskiego i pierwszego biskupa Jerozolimy. Wersja syryjska

Oddaję w ręce Czytelników pierwszy polski przekład „Świętej i Boskiej Liturgii Świętego Apostoła Jakuba, brata Pańskiego i pierwszego biskupa Jerozolimy. Wersję syryjską”, w redakcji ihumena o. Sylwana (Tumanowa), którą przełożyłem z języka rosyjskiego. W tym miejscu składam o. Sylwanowi podziękowanie za wyrażenie zgody na wykorzystanie jego tekstu. Liturgia ta, tradycyjnie związana z imieniem św. Jakuba brata Pańskiego, uważanego za pierwszego biskupa Kościoła jerozolimskiego, jak możemy wnosić z lektury katechez mystagogicznych św. Cyryla Jerozolimskiego, jest oparta na tradycjach rytualnych pierwotnego Kościoła jerozolimskiego. Jej datowanie jest trudne do ustalenia: niektórzy uważają, iż powstała bardzo wcześnie, bo już około roku 60 n.e., wszakże zdecydowana większość badaczy przesuwa te datę aż na IV wiek. Liturgia owa (przypuszczam, że w różnych wariantach, bo nie przebadałem tej kwestii) jest wciąż sprawowana przez niektóre Kościoły orientalne, m.in. indyjski (gdzie sprawuje się ją w językach malayalam, kannada, tamilskim, telugu, hindi i angielskim) czy syriacki (gdzie jest sprawowana po syryjsku). Syryjski (Syriacki) Kościół ortodoksyjny do jej odprawiania używa kwaszonego chleba pszennego i wina gronowego. Zazwyczaj konsekrowany jest jeden chleb, co oznacza jedność Słowa, które stało się Ciałem. Można użyć także dwu chlebów, co symbolizuje, że Chrystus jest zarazem Synem Bożym, jak i Synem Człowieczym. W razie potrzeby mogą być konsekrowane i trzy bochenki symbolizujące Trójcę Przenajświętszą. W rycie syryjskim nie używa się typowych prosfor, takich jak u greków, lecz zamiast nich specjalnych bochenków chleba, mających po ok. 7,5 cm średnicy. W wersji „zbizantynizowanej” Boska Liturgia Świętego Jakuba, do niedawna była odprawiana wyłącznie na greckiej wyspie Zakynthos znajdującej się na Morzu Jońskim, w święto tego Apostoła w dniu 23 października (wg kalendarza juliańskiego), w niedzielę po Bożym Narodzeniu, a także codziennie w Jerozolimie. Dziś, niejako ponownie odkryta, celebrowana jest w coraz większej liczbie Kościołów prawosławnych, w tym i w Polsce, gdzie służy się ją raz do roku w soborze katedralnym św. Mikołaja Cudotwórcy w Białymstoku, ale niekiedy bywa też odprawiana i w innych cerkwiach, np. w archikatedralnym soborze św. Marii Magdaleny w Warszawie, tyle że nie w prezentowanej przeze mnie wersji, lecz w greckiej redakcji archimandryty Efrema, znacznie od tej się różniącej. Pewne elementy Liturgii św. Jakbuba zostały wykorzystane przy opracowywaniu Novus Ordo Missae, po soborze Watykańskim II. (ze wstepu tłumacza).