Komunizm był zasadniczym doświadczeniem XX w.; doświadczeniem tyleż koszmarnym, co istotnym. Komunizm naznaczył nas wszystkich i wszystkich okaleczył. Wciąż nie dysponujemy całościową historią komunistycznej partii polskiej. Nie napisano też - mimo wielu cennych publikacji - rzetelnej historii rządów komunistycznych w naszym kraju. Vladimir Tismaneanu, znakomity historyk i analityk rumuńsko-amerykański, napisał historię komunizmu w Rumunii, którą czyta się jednym tchem. Przecież ta historia to rumuński wariant naszych wspólnych losów, rzec by można - to Polska w krzywym zwierciadle Drakuli. Są to więc losy odmienne. W Rumunii zwyciężyła orientacja narodowego, antysowieckiego stalinizmu.