Wiek XX poddał kategorię rozumu radykalnej krytyce. Krytyka rozumu może bowiem, z jednej strony, uzasadniać postawy irracjonalne, całkowicie negujące rozumność albo takie, w których rozum sprowadzany zostaje do funkcji instrumentalnej. Nie unikając konfrontacji z dwuznacznymi sytuacjami, w jakich został postawiony dwudziestowieczny rozum, autor dokonuje analizy racjonalności w nowych warunkach cywilizacyjnych, śledząc jej przejawy w tak odległych doświadczeniach myśli, jak literatura i polityka, nauki humanistyczne i nauki ścisłe, logiki niearystotelesowskie czy fenomenologia.