Rok 1638 w dziejach stosunków polsko-kozackich (Bunty Ostrzanina, Skidana i Huni)

Powstanie kozackie 1638 roku, było ostatnim wystąpieniem tej społeczności przed czasami „złotego pokoju” i późniejszego powstania Bohdana Chmielnic­kiego. Prezentowany rękopis po­święcony temu wystąpieniu Kozaków, powstał w 1924 roku na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Antoni Sta­nisław Łu­kaszewski napisał swoją monografię powstania kozackiego 1638 roku pod opieką naukową profesora Stanisława Zakrzewskiego. Jego rozprawa doczekała się krytycznej i dogłębnej recenzji wewnętrznej, która także jest tu publikowana. Rękopis mający już blisko 100 lat rękopis, jest nieznany, nie był nigdy obiektem zainteresowania pols­kich historyków, choć stanowi jedną z pierwszych prób analizy powstania Ostrzanina, Skidana i Huni. Jest trwałym przykładem stanu wiedzy, badań i umiejętności warsztatowych, młodych adeptów sztuki historycznej w pierwszych latach Niepodległej Polski. W pełni zasługuje na wprowadzenie do polskiej historiografii.
opracowanie, wstęp naukowy, przygotowanie do druku Maciej Franz
Antoni Stanisław Łukaszewski, urodził się 14 sierpnia 1899 roku w Rudzie Kotłowskiej koło Złoczowa, w powiecie złoczowskim, w dawnym województwie lwowskim. Pochodził z rodziny o patriotycznych tradycjach. W 1919 roku uczestniczył w walkach o Lwów, a od 1920, jako żołnierz Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej. Na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, na którym podjął studia, obronił pracę magisterską pod kierunkiem profesora Stanisława Zakrzewskiego, następnie na jego seminarium przygotowywał rozprawę doktorską. Od 1926 roku pracował jako nauczyciel historii w Gimnazjum i Liceum w Zdołbunowie na Wołyniu. Pracował w Sarnach i w Równem. Od 1937 roku był dyrektorem Gimnazjum Osadników Wojennych w Kowlu. W 1939 roku powołany do wojska. W czasie drugiej wojny światowej ukrywał się i działał w Tajnej Organizacji Na­uczycielskiej. Po wojnie został dyrektorem szkoły średniej w Tyszowcach. Represjonowany przez władze komunistyczne, został skazany na 10 lat jako wróg ludu. Od 1995 roku mieszkał w Ol­sztynie, pracując w tamtejszym Archiwum Państwowym, by w 1963 roku objąć stanowisko dyrektora Biblioteki Warmii i Mazur w Olsztynie. Zmarł 23 lutego 1976 roku.
Archiwum Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie Koncepcja utworzenia serii wydawniczej ma pozwolić nie tylko na wprowadzenie do obiegu historiograficznego najcenniejszych, a dotąd nieznanych prac, ale jednocześnie ma wskazać wagę i znaczenie prac badawczych po­dejmowanych nie tylko współcześnie, ale również wcześniej, w tym także w pierwszej połowie XX wieku. Ówczesny warsztat naukowy był inny niż obecnie. Inaczej konstruowano rozprawy doktorskie, kładąc nacisk na inne elementy. Obecnie publikacja tamtych dysertacji doktorskich pozwoli lepiej zrozumieć sposób, w jaki postrzegano krąg badawczy, do jakich zespołów docierano, jak budowano tezy badawcze i jak starano się je weryfikować. To, jak można sądzić, pozwoli lepiej zrozumieć specyfikę lwowskiej szkoły historycznej z pierwszej połowy XX wieku, która kontynuowała najlepsze tradycje polskiej szkoły historyków lwowskich. Oni to w XIX wieku znacząco przyczynili się do powstania polskiej historiografii, a następnie wytyczyli jej pierwsze obszary badawcze. Lwów, obok Krakowa i działającego tam Uniwersytetu Jagiellońskiego, był w tamtym czasie miejscem szczególnie ważnym dla rozwoju polskiej historiografii.