Podstawy ideologiczne higieny ras i ich realizacja na przykładzie Śląska w latach 1924-1944

Jeśli wiedza o panującym w III Rzeszy rasizmie i związanymi z tym hitlerowskimi zbrodniami jest wiedzą powszechną, to już podstawy biologiczne i filozoficzne rasizmu nie doczekały się obszerniejszych opracowań, przynajmniej w języku polskim. Zamierzeniem autorki prezentowanej pracy było przedstawienie założeń ideologicznych przyświecających powstaniu ruchu higieny ras i prześledzenie różnorodnych aspektów jego działalności oraz analiza przemian, jakie w nim zachodziły na przykładzie działań podejmowanych na Śląsku w latach 1924-1944. Granice chronologiczne pracy wyznacza powołanie sekcji do spraw dziedziczności przy Śląskim Towarzystwie Kultury Ojczyźnianej oraz zakończenie akcji sterylizacji na Śląsku w roku 1944, z którego pochodzą ostatnie dokumenty dotyczące realizacji ustawy sterylizacyjnej. Tymczasem, leżące u teoretycznych podstaw rasizmu przekonanie o determinizmie w przekazywaniu pokoleniom cech dziedzicznych, oparte na początkach rozwijającej się genetyki, ma swoje odbicie i dzisiaj, w przekonaniach o determinizmie wyrażanych przez niektórych przedstawicieli psychogenetyki. Nie przybrało to wprawdzie postaci skrajnej i nie prowadzi do eliminacji jednostek "dziedzicznie obciążonych" negatywnymi cechami charakteru, ale stanowi niebezpieczeństwo pogodzenia się z wytyczonymi genetycznie cechami i niedoceniania roli wychowania. Tym bardziej praca ta ma znaczenie nie tylko poznawcze, ale i prowadzi do refleksji, czym może być niewłaściwy użytek, poczyniony ze skrajnie i bezkrytycznie pojmowanych słusznych spostrzeżeń naukowych.