Książka przedstawia starania narodu polskiego, a raczej jego elit, na rzecz odzyskania niepodległości po trzecim rozbiorze. Mówi zarówno o rozmaitych koncepcjach taktyczno-strategicznych, jak i licznych wysiłkach organizacyjno-militarnych podejmowanych w kraju i na emigracji – od epoki napoleońskiej, przez Wiosnę Ludów, powstanie listopadowe, do styczniowego włącznie. Książkę zamyka posłowie prof. Wiktorii Śliwowskiej, która kreśli sylwetkę życiową i naukową prof. Franciszki Ramontowskiej, wybitnej archiwistki, autorki cenionych prac badawczo-źrodłoznawczych, dotyczących historii Polski XIX wieku.