Nocowała ongi chmurka złota

Anatolij Pristawkin (ur. 1931), współczesny pisarz radziecki, znany w Polsce z tomu "Miniaturki" (PAX 1964) i wielu innych wydanych m.in. przez "Iskry", to autor licznych książek, których źródłem jest najczęściej jego własna biografia, zwłaszcza lata dzieciństwa. Przypadły one na okres wojny, a Pristawkin spędził je - o głodzie i chłodzie - w podmoskiewskim domu dziecka, ewakuowanym następnie na Kaukaz, na tereny Autonomicznej Republiki Czeczeńsko-Inguskiej, brutalnie spacyfikowanej z rozkazu Stalina na podstawie oskarżeń miejscowej ludności o kolaborację z Niemcami. Akcja książki "Nocowała ongi chmurka złota" rozgrywa się właśnie w owym czasie i miejscu, a bohaterami jej są dwaj jedenastoletni bracia bliźniacy, którzy na swych dziecięcych barkach dźwigają cały koszmar wojennych losów, spotęgowany grozą przebywania pośród dzikich gór Kaukazu, gdzie ukryli się nieliczni pozostali tubylcy, bestialsko mordujący w krwawym odwecie napływową ludność, co prowadzi do wielu dramatycznych konfliktów i tragedii zrodzonych z wzajemnej nienawiści. Nowatorska, obrachunkowa powieść Pristawkina otwiera przed czytelnikiem zupełnie nowy aspekt dramatu tamtych czasów, w dodatku widziany oczyma dziecka. jest to obraz wstrząsający - krzywda bowiem rodzi nienawiść i chęć zemsty, te zaś prowadzą do zbrodni i nieuniknionego rozlewu krwi.