Monografia jest próbą przedstawienia aktualnego stanu wiedzy z zakresu psychologii porównawczej oraz etologii poznawczej. Maciej Trojan skupia się szczególnie na pięciu obszarach: komunikacji i języku, kompetencjach numerycznych, użyciu i wytwarzaniu narzędzi, teorii umysłu oraz mentalnych podróżach w czasie. Podejmuje też kwestię budzącą powszechne zainteresowanie: problem świadomości i samoświadomości u zwierząt.
Książka dobrze pokazuje osiągnięcia stosunkowo młodej dziedziny, jaką jest etologia poznawcza oraz główne opozycje teoretyczno-metodologiczne w badaniach nad zachowaniami zwierząt.