Monografia amerykańskiego historyka, autora licznych rozpraw i książek dotyczących dziejów Rosji w dziewiętnastym wieku, jest w zamyśle biografią ostatniego rycerza samowładztwa, wedle określenia jego apologetów, kaprala na tronie - wedle jego przeciwników. Wykracza jednak znacznie poza ramy li tylko życiorysu władcy, stanowi bowiem zarazem próbę całościowego ujęcia jego panowania, określenia, czym był system mikołajowski jako taki, ze szczególnym naciskiem na działania aparatu państwowego, w tym przede wszystkim policji, a także scharakteryzowania polityki zagranicznej mocarstwa pełniącego rolę żandarma Europy.
Biografia Mikołaja I autorstwa W.B. Lincolna to nie tylko dokładny życiorys cara, ale szeroko nakreślony portret epoki i Europy.