Legendarny okupacyjny spór Czesława Miłosza i Andrzeja Trzebińskiego nigdy nie został szczegółowo opisany. Mówiły o nim dotąd jedynie aluzje, rozsiane we wspomnieniach i esejach noblisty, oraz ogólnikowe wzmianki wielu badaczy i krytyków polskiej literatury współczesnej.
Książka ta nie jest jednak tylko wypełnieniem jednej z wielu "białych plam" jakie pozostały naszej polonistyce w spadku po czasach PRL-u. Właśnie tamte dyskusje zmarłego niedawno wybitnego poety z młodzieżą ze "Sztuki i Narodu" zaważyły bowiem niemało na jego dalszej drodze twórczej. A tragiczna śmierć najzdolniejszych pisarzy pokolenia wojennego w powstaniu warszawskim przesądziła, że Polska - jako kraj, ale i jako kultura - stanęła otworem przed komunistycznymi "wyzwolicielami", bezbronna wobec sowieckich metod "modernizacji", gotowa na re-formowanie.