Jałta. Rzeczywistość, mit i pamięć

Książka jest pokłosiem konferencji naukowej zorganizowanej przez Instytut Pamięci Narodowej, Europejskie Centrum Solidarności i Muzeum II Wojny Światowej w siedemdziesiątą rocznicę spotkania w Jałcie przywódców Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych i ZSRR. Autorzy publikacji – Marek Kornat, Natalia Lebiediewa, Tadeusz Wolsza, Karol Sacewicz, Paweł Ziętara, Paweł Fiktus, Małgorzata Gmurczyk-Wrońska, Piotr M. Majewski, Paweł Jaworski, Jan Lencznarowicz, Anna Mazurkiewicz, Patryk Pleskot, Joanna Wojdon, Konrad Knoch, Agnieszka Jaczyńska, Alfred Znamierowski – podjęli się przedstawienia tematów często do tej pory marginalnych albo spojrzeli na niektóre znane sprawy z nieco innej perspektywy. 

Tom koncentruje się na trzech aspektach tego zagadnienia. Po pierwsze, na rzeczywistym przebiegu samego spotkania i jego znaczeniu międzynarodowym. Po drugie, na Jałcie jako swoistym micie, który opowiadał o ujarzmieniu dumnych narodów i państw przez obcy dla nich system polityczny oraz oskarżał mocarstwa zachodnie o zdradę sojuszników. Wreszcie po trzecie, na naszej pamięci o tym wydarzeniu. 

Obecnie pamięć o Jałcie uległa istotnym przeobrażeniom. Skojarzenia z nią związane oscylują między tym, co stało się rzeczywiście, mitem, który służył mobilizacji emigracji i opozycji, a pamięcią, którą bez wątpienia winni jesteśmy ludziom skrzywdzonym przez postanowienia jałtańskie. Po trzydziestu latach od zmiany systemowej, zapoczątkowanej wydarzeniami roku 1989, wydaje się, że ta pamięć stopniowo się zaciera i Jałta nie budzi już takich emocji jak kilkadziesiąt lat temu. To dobry czas, aby spróbować spojrzeć jeszcze raz na ten fenomen bez emocji, a może ku przestrodze.